51
Testo latino: loricam bergii et bombacium.
52
Faltan aquí las palabras del testo latino: praecipue in justando.
53
In sinu, seno.
54
Falta en el lemosin la siguiente frase del testo la tino necesaria para completar el sentido: neque amplius secuti sunt eos, et nostri etiam ibidem stationem fecerunt.
55
Debe distinguirse el verbo espahatjar (romper, acuchillar) derivado de espaha (espada), de este otro espahetjar derivado de espay que significa despejar y á veces despachar como el latino expedire.
56
Ya que no ha sido posible, por no abultar demasiado el tomo, imprimir el testo latino de Marsilio, presentamos por muestra de su bárbara pero enérgica dicción este capítulo en que con palabras rudas se consiguen admirables efectos de elocuencia.
Pietas divina, quae semper rebus creatis assistis et omnia conservas, ¿ubi eras cum isti duo nobiles tui pugiles tuique praecones tantorum infidelium manibus, quasi botrus in torculari, crudeliter sunt compressi? Ecce tui nobiles ignobilitati subduntur, tui fideles ab infidelibus superantur, tui praecones equorum pedibus conculcantur! Christianus ac pretiosus sanguis copiose e effunditur; et vertices chrismate divites, generositate praecellentes, auctoritate potentes, gladiis brutorum et hominum Deun ignoratium trucidantur. O exercitus, quasi unum corpus unum regem quasi unius corporis caput habens, oportet te sentire dolorosius tam principalium tuorum membrorum mutilationem, tantorum sociorum separationem, tantorum consiliariorum extinctionem, tantorum praecessorum dejectionem. Jam intrate per insulam, christiani victores, quia gloriosi nobiles fregerunt muros, exposuerunt corpora, pericula contempserunt, exemplum dederunt fortitudinis, et regnum hoc Christo et suis servitoribus suo vivo sanguine consercrarunt. Prostrantur isti ut ascendatis, icurvantur ut transeatis, moriuntur ut vivatis.
O fortissimi milites, quam cito cessit vobis mundialis pugna! quám cito occurrit optata oppulentia! quám cito caelum et terram implevit vestra celebris fama! Regnum quarebatis, et una die regnum invenistis; regi serviebatis, et ad Regem pervenistis; exercitum hominum praecedebatis, et ad exercitus angelicos attigistis. Eucharistia verè fuit hodie vobis in morte viaticum, in passione solatium, in timore refugium, in dolore remedium, in judicio diffugium, in regno praemium. Recte fuistis inimicis fortiores, prostrantibus eminentiores, conculcantibus nobiliores. Dum humanae militiae finem datis, Christi cruci vos configitis, pecceata cruore redimitis, fidem martyrio defenditis, et ad caelestia militiae stipendia adipiscenda transitis.
¿Quid, miseri sarraceni, facitis, dum abscisum caput super vexillum ponitis? ¿An non injuriam regi vestro facitis dum materiali vestro gladio gloriam procuratis? ¿Nescitis, canes, quod verum est quod unum geritur et aliud per gesta signatur? Noster eral cujus caput est separatum a corpore, et dum ipsum super vestrum vexillum ponitis, gloriam nostrae futurae victoriae designatis; et dum ipsum ad caelum erigitis, habere nos hodie de nostris conventuales et advocatos in palatio coeli praedicatis. Frequenter enim quod figura indicat, res cum geritur manifestat. Nam cum hodie sumpsit G. corpus dominicum, postea sumpsit arma, et aperuit scutum medietate distinctum, et ab una parte vitulos habet in campo aureo vermiculatos, et ab alia placentas aureas in campo verniculato: quo video intelligi ipsos futuros hodie sacrificii vitulos esse mactandos, suo sanguine rubricatos, aurea charitate munitos; et per fortitudinem passionis ad placentas aureas, id est ad interminabilia aeternitatis gaudia pervenire. O animae dignae, angelicis comitatae praesiliis! o corpora pretiosa lacrimis deplorata regiis! Dicit enim historia; flebat rex amare, flebatque episcopus cum eo.
57
So es á viltat.
58
O salvament.
59
A esta palabra para mí desconocida y tal vez equivocada corresponde en el testo latino la de adulatio.
60
Es contraccion de ánimas usada frecuentemente por Ausias March.