1600. «Ego non sperarem me unquam fore filium Dei, nisi participationem haberem naturalem cum eo qui verus filius est, ex cuius filiatione nostra filiatio pendet, sicut ex capite membra... Nec volo sic dicere quod verbum fuerit umbra quae transierit et non permaneat, immo, eadem est nunc huius corporis quae olim fuit verbi substantia...»
1601. «Ecce iam, verbo creat: ecce hic Logos et Elohim et Christum... Eo ipso quod loquitur Deus, certo modo se disponit et aliquid in se ipso agit, eo ipso quod se creatorem facit, aliqualiter enim tam se habet qualiter antea non se habebat. Eo ipso quod loquitur, iam se manifestat...» etc., etc.
1602. «Tunc Deus factus est spiritus, nam antea quam Deus inspiraret non erat spiritus, nec potuit esse spiritus antequam Deus loqueretur, quoniam Deus loquendo flavit... Deus olim non in veritate, sed in umbra fuit adoratus, in lapideo templo, in ligneo tabernaculo... Nunc autem cum templum Dei sit ipse Christus, ibi oportet adorare et spirituali adoratione, sicut internis oculis, videtur Christus...»
1603. «Immo Corpus Christi est ipsissima plenitudo, in quo, omnia conciliantur, concurrunt, recapitulantur... scilicet Deus et homo, coelum et terra, circumcisio et praepucium. Ipsissimum Corpus Christi est divinum et de substantia Deitatis. Si Christianus sis, necessario te oportet concedere hanc carnem de coelo descendisse.»
1604. «Egressus est Christus in mundum... non ex nihilo sed ex ipsa Dei hypostasi eductus... Non creatur ex nihilo caro, sed educitur ex Deo et fit caro et consistit in ea hypostasi... Nisi hoc de carne Christi esset mihi persuasum, non haberem in eo spem ullam.»
1605. «Nulla alia erat Dei substantia nisi Verbum illud quod erat essentia et causa universorum entium, essentia alias res essentians...»
1606. «Nulla Deo convenit naturae ratio sed quid aliud ineffabile. Deus in seipso nullam habet naturam... Nec est in hoc aliqua rerum confusio aut pluralitas, sed una sola res, una hypostasis sive una substantia, unum plasma ex coelesti semine in terram plantato in unam substantiam coalescens.»
1607. «Christus non est creatura sed particeps omnium creaturarum... Omnia implet.»
1608. «In Spiritu Sancto, sicut et in Christo, est divina substantia, simul et cum hoc creaturae sive humani spiritus assimilatio quaedam... Et sicut Verbum Dei participationem carnis accepit, factus substantialiter caro, ita eius spiritus substantialem quamdam humanitatis speciem acquisivit... Et ut clarius loquar, dico quod Spiritus Sanctus est nunc persona, et in lege non ita erat persona. Personam voco, quia est hypostasis divina, sive substantia, in solum Christum naturaliter suspirata, et deinde per Christum in nos diffluens... Cum dicimus Deum, consideramus illum separatim extra omnem creaturam et ineffabilem. Quum vero dicimus Verbum, consideramus prolatam eius in hoc mundo praesentiam. Et quum dicimus Spiritum. consideramus spiantera eius in mundo virtutem.»
1609. «Secundo dicimus quod in vita gloriae mercedem per charitatem et per omnia opera bona thesaurizamus. Superlucramur autem super fundamento fidei per charitatis opera, per orationes et eleemosynas et ieiunia... Nunquam quantum debemus operamur...Quod autem nobis per gratiam et fidem aeterna vita donatis augeatur gloriae merces per charitatis opera, nulla est repugnantia... Fides est ostium et charitas est perfectio...Nec fides sine charitate, nec charitas sine fide» (c.4).
Promete publicar un tratado contra el De servo arbitrio, de LUTERO.
1610. Cf. muy a la larga las pruebas de esto en la ya citada Memoria Melanchton y 1611. Así lo atestigua TEODORO BEZA en su Vie de Calvin (1565) citada por DARDIER en la página 22.
1612. «Non sine praesenti vitae discrimine» (Calvini Opera t.8, Delensio col.460, edición de los teólogos de
Estrasburgo).
1613. «Mais voyant l'offre que je luy faisoye, jamais n'y voulut mordre.»
1614. Michael Servet als Geograph, en Zeitschrift der Gesellschaft für Erdkunde, de KONER (Berlín 1875)
p.182-222.
1615. Claudii Ptole- maei Alexandrini Geographicae Ena- rrationis. Libri octo. Ex Bilibaldi Pirckeymeri
translatione, sed ad Graeca et prisca exemplaria a Mi- chaele Villanovano iam primum recogniti. Adiecta
insuper ab eodem Scholia quibus exoleta urbium no- mina ad nostri saeculi morem expo- nuntur.
Quinquaginta illae quoque cum veterum tuum recentium tabaluae adnectuntur, variique incolentium ritus et
mores explicantur. Lugduni. Ex officina Melchioris et Gasparis Trechsel Fratrum. M.D.XXXV.
A la vuelta: «Michael Villanovanus lectori salutem: Ex aliis codicibus, cum graecis, tum latinis, aliorumque auctorum assidua lectione, locos ad multa millia nos restituisse... Longitudinum et latitudinum numeros emendavimus... Scholia deinceps adiecimus quo lectio esset dilucidior, suavior et planior... Et quo magis tyronum animos ad hanc lectionem intenderemus, materna lingua tanquam faciliore, plurima urbium vocabula explicuimus, ut cum Gallis gallice, cum Germanis germanice, cum Italis italice, cum Hispanis hispanice loqui videremur, quorum omnium, regiones vidimus, et linguas utcumque novismus.»
En el folio siguiente se halla la dedicatoria de Bilibaldo a Sebastián, obispo brixiense, y el índice del primer libro. Sigue el texto, con notas marginales. Ciento cincuenta folios a dos columnas, para el texto de Ptolomeo, y otra en que se repiten las señas de la impresión. A continuación los mapas, con las descripciones de Servet; el Index copiosissimus, otro de distancias y una Tabla para la conversión de los grados de fuera de la equinoccial en grados equinocciales (Biblioteca de Bruselas).
El pasaje relativo a la Tierra Santa dice así: «Scias, tamen, lector optime, iniuria aut iactantia pura, tantam huic
terrae bonitatem fuisse adscriptam, eo quod ipsa experientia mercatorum et peregre proficiscentium, hanc incultam,
sterilem, omni dulcedine carentem depromit.»
1616. «Ex quo apparet nostrates non tam infeliciter discere, nec verbositate et simulatione sapientiam ostentare,
vel tam multis nominibus et consuetudinibus barbariem colere, quam Munsterus in suo novo Ptolomaeo praedicat,
ubi ad imitationem cuiusdam Michaelis Villanovani, hominis mihi incogniti et hac: in re non mediocriter lapsi.
Hispanorum et Gallorum comparationem induxit.» (Cf. Hispania p.77 de los Opúsculos de DAMIÁN DE GOES,
Coimbra 1791. Léase toda la apología contra Munster.)
1617. Calvini Opera t.8 col.745, interrogatorio de 17 de agosto.
1618. «Cui ut discipulus multum debeo», dice SERVET en la Brevissima Apologia.
1619. Cf. WILLIS, p.101 y 102; TOLLIN, Des Arztes Michael Servet Lehrer in Lyon Dr, Symphoriem Champier,
en el Archiv für pathologische Anatomie und Phisiologie, de RUD. VIRCHOW (Berlín 1874) p.377-382, en 8.º; y
Wie Michael Servet ein Mediciner Wurde, con un suplemento de AL. GOSCHEN, en Deutsche Klinik (Stuttgart
1875) p.57-59 y 65-68.
1620. El procurador general de Ginebra, Claudio Rigot, pregunta a Servet: «Soubz quels medicins il a esté faict
docteur e a quel lieu et qu'il face foy de ses lettres?» Y Servet responde: «Qu'il a estudié soubz Jacques Silvyus,
Guiterius Andernachus, Fernel, et a encore les assignatoures deulx», etc., etc.
1621. L. 4 (Basilea 1539); en 4.º
1622. Tollin es el único que ha visto este opúsculo (16 páginas sin foliar) y promete publicarle.
1623. BULAEUS (DU-BOULAY), Historia Universitatis parisiensis, inserta el protocolo del proceso en el t.7
p.331-334 (París 1673).
1624. Syruporum universa ratio ad Galeni censuram diligenter exposita: cui post de Concoctione disceptationem,
praescripta est vera purgandi methodus, cum expositione Aphorismi: Concocta medicari. Michaele Villanovano
Authore... Parisiis ex officina Simonis Colinaei, 1537. (En 8.º, 71 folios y uno de erratas.) Reimpreso en 1545, 1546,
1547 y 1548. Así y todo, es libro raro. Su latinidad es más elegante que la de otros escritos servetianos. Pone al
principio un dístico griego, quizá suyo, que traducido suena: «Si quieres mantener tu cuerpo en buen estado y
templar la crudeza de los humores, guíate por la doctrina de este libro».
1625. Cf. FLOURENS, Historia del descubrimiento de la circulación de la sangre (París 1857).
1626. «Vere non sunt tres sed duo spiritus distincti. Vitalis est spiritus, qui per anastomoses ab arteriis
communicatur venis, in quibus dicitur naturalis... Tertius est spiritus animalis, quasi lucis radius, cuius sedes est
in cerebro et corporis nervis... Vitalis spiritus in sinistro cordis ventriculo suum originem habet, iuvantibus maxime
pulmonibus ad ipsius generationem. Est spiritus tenuis, caloris vi elaboratus, flavo colore, ignea potentia, ut sit
quasi ex puriori sanguine lucidus vapor substantiam in se continens aquae, aeris et ignis. Generatur ex facta in
pulmonibus mixtione inspirati aeris cum elaborato subtili sanguine, quem dexter ventriculus cordi sinistro
communicat. Fit autem communicatio haec non per parietem cordis medium, ut vulgo creditur, sed magno artificio
a destro cordis ventriculo, longo per pulmones ductu agitatur sanguis subtilis: a pulmonibus praeparatur: flavus
efficitur, et a vena arteriosa in arteriam venosam transfunditur... Deinde in ipsa arteria venosa inspirato aeri
miscetur, et expiratione a fuligine repurgatur... Quod ita per pulmones fiat communicatio et praeparatio, docet
coniunctio varia et communicatio venae arteriosae cum arteria venosa in pulmonibus».
1627. «Ergo in pulmonibus fit mixtio... In sinistro cordis ventriculo non est locus capax tantae et tam copiosae
mixtionis, nec ad flavum illum elaboratio illa sufficiens. Demum paries ille medius, cura sit vasorum et facultatum
expers, non est aptus ad 1628. Además de las memorias de Chéreau y de Dardier, ya citadas, puede verse la de TOLLIN, Die Entdeckung
des Blutkreislaufs dur Michael Servet (Jena 1876), 81 páginas en 8.º, y las excelentes páginas en que Willis expone
este descubrimiento.
1629. Calvini Opera t.8 col.769.
1630. «Claudii Ptolemaei Alexan- drini Geogrophicae Enarrationis Libri octo. Ex Bilibaldi Pircke-
ymeri translatione, sed ad Graeca et prisca exemplaria a Michaele Villamiovano secundo recogniti, et locis
innumeris denuo castigati. Adiecta insuper ab eodem Scho- lia, quibus et difficilis ille Primus Liber nunc primum
explicatur, et exoleta Urbium nomina ad nostri saeculi morem exponuntur. Quinquaginta illae quoque cum
Veterum, tum Recentiorum tabulae adnectuntur, variique incolentium ritus et mores explicantur Accedit Index
locupletissimus hactenus non visus. (Escudo del impresor.) Prostant Lugduni, apud Hugonem a Porta.M.D.XLI,
(Biblioteca de Bruselas.)
Al folio siguiente está la dedicatoria: Amplissimo, illustrissimoque ac Reverendissimo D. Dno. Petro Palmerio, Archiepiscopo et Comiti Viennensi, Michael Villanovanus Medicus S. D. «Post primam illam Geographiae Ptolemaeicae scholiis meis editionem... cum te praesente et patrono, Lutetiae Mathemata publice profiterer, sedulo operam dedi ut altera iam editio multo prodiret castigatior. Ad quam rem non mediocre mihi calcar adiecit acre iudicium tuum, cum locos in priori editione corruptos passim deprehenderes... Sacro tuo nomini libuit dedicari... qui mihi, multis iam annis fueris Mecaenas, qui et Geographiam ipsam Ptolemaei a me sis dignatus audire.»
Muéstrase también muy agradecido al hermano del arzobispo, Juan Paulmier, prior de San Marcos; a Claudio
de Rochefort (Rupe-Forti), vicario general del arzobispado; a Juan Albo (Blanc), prior de San Pedro y San Simeón,
y a Juan Perrellio, médico del obispo: meique olim in studiis apud Lutetiam socii (Pridie Kal. Martii, 1541); 180
folios de texto, sin los mapas y el índice; y otra con las señas de impresión: Gaspar Trechsel excudebat Viennae,
M.D.XLI.
1631. Biblia Sacra ex Sanctis Pagnini transla- tione, sed ad Hebrai- cae linguae amussim no- vissime ita
recognita et scholiis illustrata, ut plane nova editio videri possit. Accessit praeterea Liber interpretationum
Hebraicorum, Arabicorum, Graecorumque nominum quae in sacris litteris reperiuntur ordine alphabetico
digestus, eodem authore, Lugduni, Apud Hugonem a Porta. M.D.XLII. Cum privilegio ad annos sex. (En
folio, 5 hojas de preliminares y 266 para entrambos Testamentos; 36 hojas con el índice de los nombres y una página
de erratas.) -Lugduni, Excudebat Gaspar Trechsel. Anno M.D.XL.II.. (Biblioteca Angélica de Roma.)
Michael Villanovanus lectori S... «Ob quam rem semel et iterum velim rogatum, Christiane Lector, ut primum Hebraice discas, deinde historiae diligenter incumbas, [896] antequam prophetarum lectionem aggredieris... Unde et nos litteralem illum veterem seu historicum passim neglectum sensum conati semper sumus scholiis eruere...»
Luego habla de las anotaciones que había dejado Santes Pagnino. «Annotamenta in quam quae ille nobis quam plurima reliquit. Nec solum annotamenta, sed et exemplar ipsum locis innumeris propria manu castigatum...»
Cf., sobre los trabajos bíblicos de Servet, Servet und die Bibel, de TOLLIN, p.75-116, en Zeitschrift für wissensch. Theol. (1877).
De los otros trabajos de Servet hay noticias en el proceso de Viena, extractado por D'ANTIGNY (p.68), y en la
Bibliotheca Antitrinitariorum, de SAND (p.11), donde dice que el Desiderius se imprimió por primera vez en
castellano y fue luego traducido al holandés (Rotterdam 1590, Harlem 1646, Dordrecht 1654, Amsterdam 1660, La
Haya 1664, Amsterdam 1678; y en verso, Rotterdam 1679, en 8.º) y al latín, con el título de Dialogus de expedita
ad Dei amorem via (Rotterdam 1574 y 1577 y Dillingen 1583)
1632. «Non pas (escribe a Frellon) que j'aye grand espoir de profiter gueres envers tel homme, selon que je le voy
disposé, mais afin d'essayer encore s'il y aura quelque moyen de le réduire... Pour ce'qu'i1 m'avoit escrit d'un
esperit tant superbe, je luy ay bien voulu rabattre unt petit de son orgueil, parlant a luy plus durement que ma
costume me porte... S'il poursuit d'un tel style comme il a faict maintenant, vous perdrés tems a me plus solliciter
a travailler envers lui... Et ferois conscience de m'y plus occuper, ne doubtant pas que ce ne fust un Sathan pour
me distraire des aultres lectures plus utiles...» (carta de 13 de febrero de 1546). «A sire Jehan Frellon, marchand
libraire, demeurant a Lyon, en la rue Merciere, enseine de l'Escude Couloxgne», publicada con la esquela de
remisión de Frellon a Servet en el libro de D'Artigny, que la tomó de los archivos episcopales de Viena.
1633. «Servetus nuper ad me scripsit, ac litteris adiunxit longum volumen suorum deliriorum cum thrasonica
iactantia, dicens me stupenda et hactenus inaudita visurum, si mihi placeat, huc se venturum recipi. Sed nolo fidem
meam interponere. Nam si venerit, modo valeat mea auctoritas, vivum exire misinquara patiar» (t.12 de las Obras
de Calvino col.263). El mismo día escribió una carta idéntica a Pedro Viret, de Lausana.
1634. Cf. la carta de Marrinus en D'ARTIGNY, p.73.
1635. Christianismi Restitutio. Totius Ecclesiae Apostolicae est ad sua limina vocatio, in Integrum restituta
Cognitione Dei, Fidei Christi, Iustificationis nostrae, Regenerationis Bapti- smi, et Coenae Domini
Manducationis. Restituto de- nique nobis Regno coelesti, Babylonis impia a Captivi- tate soluta, et Antichristo
cum suis penitus de- structo.
En 1791 se hizo en Nuremberg una reimpresión o falsificación de este libro, conservando la fecha de la edición antigua, que se procuró imitar hasta en la letra y el [899] papel. Va escaseando ya, porque se tiraron pocos ejemplares. La dirigió el Dr. De Murr, valiéndose del ejemplar de Viena, y puso al fin, en caracteres muy pequeños, la verdadera fecha. Es fácil distinguirla de la primitiva porque ésta tiene 33 líneas de a 72 milímetros en cada página, y la de Viena 36 líneas de a 80 milímetros.
Hay otra reimpresión, casi tan rara como el mismo libro original, pues fue destruida casi toda, y, además, no pasó
de la página 252. La había emprendido el Dr. Mead en 1723; pero el obispo de Londres Gibson le prohibió
continuarla. La parte impresa valió 1.700 libras en la venta del duque de la Vallière. Hay un ejemplar, según Willis,
en la Library of the London Medical Society.
1636. «Logos repraesentatio erat, idealis ratio seu relucentia Christi in mente divina... Verbum erat repraesentatio
Christi, verbum personale erat apud Deum, et erat ipsemet Deus... Verum itaque exemplar et primaria imago seu
prototypum est ipsemet Christus Iesus, ad cuius imaginem nos sumus olim facti... Idea est ipsamet verbi species et
forma divina... Ut in anima tua sunt rerum corporearum et divisibilium. formae, iita in Deo, in eo essentialiter, in
te accidentaliter.»
1637. «Quidquid est in mundo, si ad Verbi et Spiritus Iumen comparatur, est crassa materia, divisibilis et
penetrabilis. Usque ad divisionem animae et spiritus penetrat lux illa. Ipsam angeli et animae substantiam penetrat
et implet lux Dei, sicut lux solis aerem penetrat et implet. Ipsam quoque lucem solis penetrat et sustinet: lux illa Dei
omnes mundi formas penetrans et sustinens est forma formarum... Deus lux est, eam ipsam lucem nos videmus in
facie Christi... Deus ipse essentia sua est mens omniformis... Substantia ipsa Spiritus Dei, a qua angeli et animae
emanarunt... Deus est substantiae pelagus infinitum, omnia essentians, omnia esse faciens, et omnium essentias
sustinens. Ea ipsa Dei universalis et omniformis essentia homines et res alias omnes essentiat... Habet itaque Deus
infinitorum millium essentias, et infinitorum millium naturas, non metaphysice divisas.»
1638. «Modus plenitudinis substantiae in solo corpore et spiritu Iesuchristi... Modus corporalis... Modus
spiritualis... Ultimus modus est in singulis rebus iuxta proprias ideas specificas et individuales...»
1639. «Deus est id totum quod vides et id totum quod non vides... Deus est omnium rerum forma et anima et
spiritus... Ipse est pars nostra et pars spiritus nostri.»
1640. «Ab aeterno erant in Deo rerum omnium imagines seu repraesentationes, in sapientia ipsa, in verbo ipso Dei,
ut in archetypo mundo vere lucentes. Nam Deus in scipso, in lumine suo, omnia videbat, rerum omnium ideas, velut
in speculo lucentes, sibi insitas habens... In mente Dei erant rerum creandarum ideae antequam res ipsae
crearentur... Ad eumdem modum nos domum, urbem aut alias res facturi, ideas mente concipimus, quae ipsae sunt
a luce Dei, seu instar lucis Dei... Cogitamus nos de rebus, communicata nobis divina sapientia quae, ut ait Philo,
est in nobis emanatio quaedam claritatis Dei... Absque reali Dei partitione aut divisione, sunt in immensitate lucis
eius, infiniti radii, infinitis modis relucentes... Lux est quae cum corporalibus spiritualia connectit, omnia in se
continens et palam exhibens. Imagines in anima sitae sunt natura lucidae, naturalem lucis cognationem habentes
cum externis formis, cum externa luce et cum essentiali ipsa animae luce. Et ea ipsa essentialis animae lux habet
earum imaginum originale seminarium, ex Symbolo Deitatis et Verbi lucis, in qua est omnium exemplaris imago...
In hoc mundo... veritas nulla est... Si qua vero in rebus his videtur esse veritas, est potius veritatis simulachrum et
umbra transiens. Nam veritas est cuiusvis naturae constans et immaculata puritas... Veritas est sermo Dei aeternus,
cum aeternis exemplaribus ac rerum omnium rationibus... Illan Christi formam, ab aeterno cogitans primam
constituit vitae scaturiginem, quam in creatione et incarnatione patefecit.»
Quiere comprobar esta doctrina con citas de Zoroastro, el falso Orfeo, el PseudoTrimegisto, Platón y los
alejandrinos, mezcladas con otras del Libro de la Sabiduría y del Eclesiástico.
1641. «Ultimo ex praemissis comprobatur... omnia esse unum quia omnia sunt unum in Deo, et in Deo uno
consistunt. Ad illud immutabile alia mutabilia in unum reducuntur. Qualitates seu accidentales formae cum priore
forma unam formam faciunt. Quae a luce sunt orta, in unum cum luce coeunt, cum luce ipsa quae est mater
formarum.
Aplaude aquí la doctrina de Parménides de Elea y Meliso, pero, sobre todo, la del Pseudo-Trimegisto, y censura
a Aristóteles.
1642. «Quemadmodum Dei essentia, quatenus mundo manifestatur, est Verbum, ita quatenus mundo communicatur,
est spiritus... Quemadmodum in Verbo erat idea princeps creati hominis, ita in Spiritu erat idea princeps creati
Spiritus... Erat Spiritus in archetypo, spirationis constitutio certa, sempiterne in Deo constans et inde velut exiens...
Sermonis et Spiritus erat eadem substantia, sed modus diversus... Ad quam, rem sunt aliquot similitudines, si hoc
prius bene cogites, Deum immensum qui creaturis universis est essentialiter conformatus et exhibitus, se homini
multo magis conformasse et essentialiter exhibuisse per sermonem et spiritum.»
1643. «Omnia per intermediam lucem et ideam sunt unum cum Deo, in umbra eius veritatis quae Christus est sine
medio vere consubstantialis Dei» (cita en testimonio a Trimegisto y a Zoroastro, de quienes dice que sólo les faltó
el conocimiento de Cristo para acertar en esta cuestión). «Sunt nunc in anima Christi ipsaemet originales ideae, et
continet anima illa ipsamet sapientiam Dei, sibi hypostatice unitam, cum individua ipsa rerum omnium
cognitione..». «De substantia ipsa Spiritus Christi, quodam spirationis defluxu emanavit angelorum substantia et
animarum. Multo excellentius est artiticium in compositione hominis quam angeli, et maior futura hominis gloria
quam angeli. Angeli nequam, superbi, nostra dignitatis invidia sunt commoti.»
1644. «Materialis dici potest substantia, quae ab alia penetratur et aliam intus suscipit. Talem prisci docuerunt esse
angelorum et animatum substantiam ad cuius divisionem penetrat lux Dei... Animae separatae similem nobis formam
retinent, substantialiter namque conformantur ipsi figurae hominis... Omnia sunt divisibilia, excepto Deo.» (Aquí
varias citas de Psello, Porfirio y Proclo.) «Illud substantiale spiraculum», etc., etc.
1645. «Spiritus... inter se sunt distincti, et sunt unus spiritus in Deo... Spiritus est unus et multiplex, varias habens
dispensationis mensuras et adiuncta quaedam in nobis vere divisa... Est una idea divina materiam ita constituens
et formam et animam in esse uno...In Verbo est idea filii, in carne est idea filii seu idea totius, in terrea materia
cuiusvis hominis est idea filii, seu totius imago, similiter in reliqua trium elementorum substantia...»
1646. «Anima Christi est Deus. Caro Christi est Deus, sicut Christus est Deus... In Christo est anima similis
nostrae, et in eo ipso est essentialiter Deus, in Christo est spiritus similis nostro, et in eo ipso est essentialiter Deus.
In Christo est caro similis nostrae, et in ea ipsa est essentialiter Deus. Anima Christi est ab aeterno, spiritus Christi
est ab aeterno. Caro Christi est ab aeterno in propria deitatis substantia... Anima eius essentialem animationem ab
aeterno continet, a qua aliae animae spirabunt... In futuro saeculo, substantia Deitatis ab eo in nos radiabit, suae
deitatis et lucis communicatione transformans et glorificans.»
1647. De fide, et iustitia regni Christi, legis iustitiam superantis, et de charitate, libri tres. En el I.3 dice que,
aunque las buenas obras, por sí solas, no justifiquen, tendrán, con todo eso, su premio; es decir, un aumento de
gloria.
1648. De generatione superna et de regno Antichristi, libri quatuor. El 1.1 es: De orbis perditione et Christi
reparatione, de coelesti, terrestri ac infernali Sathanae et Antichristi potestate et de nostra victoria. El 2: De
circumcisione vera, cum reliquis Christi et Antichristi mysteriis, omnibus iam completis. El 3: De ministeriis
Ecclesiae Christi et eorum efficacia. El 4: De ordine mysteriorum regenerationis.
1649. «Scientia nostra est contra naturam; naturaliter inimica Dei et veritatis, quia a serpente diabolo, qui est pater
mendacii, scientiam boni et mali ab initio sumus edocti.»