Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.
Indice


 

1

He seguido para la Agudeza y Arte de Ingenio (1648) la edición de E. Correa Calderón, Madrid, Castalia, 1969, 2 vols. Tras la cita ofreceré, entre paréntesis, el Discurso de que se trate, seguido en romanos del volumen y página correspondiente de esa edición Para el Arte de Ingenio (1642) he seguido la edición de E. Blanco, Madrid, Cátedra, 1998.

 

2

Juan de Valdés, Diálogo de la lengua, edición de J. J. Lope Blanch, Madrid, Castalia, 1980, pp. 165-166.

 

3

M. Tullio Ciceronis: Rhetorica. Tomus II. Orator. Ed. De A. S. Wilkins, Oxford, Clarendon Press, 1903.

 

4

«His adiecerunt quidam sextam partem, ita ut inventioni iudicium subnecterent, quia primun esset invenire, deinde iudicare. Ego porro ne invenisse quidem credo esse eum, qui non iudicavit; neque enim contraria,communia, stulta invenisse dicitur quisquam, sed non vitasse. Et Cicero quidem in rhetoricis iudicium subiecit inventioni; mihi autem adeo tribus primis partibus videtur esse permixtum (nam neque dispositio sine eo neque elocutio fuerit), ut pronuntiationem quoque vel plurimun ex eo mutuari putem» (Institutio Oratoria, III, 3, 5-6. Sigo la edición de J. Cousin, 7 vols. Paris, Les Belles Lettres, 1976-1980. Traduzco sobre ella.

 

5

«Nec multum a iudicio credo distare consilium, nisi quod illud ostendentibus se rebus adhibetur, hoc latentibus et aut omnino nodum repertis aut dubiis: et iudicium frequentissime certum est...»


(Institutio, VI, 5,3)                


 

6

«Illud dicere satis habeo, nihil esse no modo in orando, sed in omni vita prius consilium, frustraque sine eo tradi ceteras artes, plusque vel sine doctrina prudentiam quam sine prudentia facere doctrinam. Aptare etiam orationem locis, temporibus, personis es eiusdem virtutis».


(Institutio, VI, 5, 11)                


 

7

B. Gracián: El Discreto. Madrid Alianza, 1997.

 

8

Por ejemplo: Discurso II «No se contenta el ingenio con la sola verdad, como el juicio, sino que aspira a la hermosura»; en el Discurso LXI dice de Cicerón: «tiene también eminente lugar entre los ingeniosos y agudos, aunque como orador se templaba y como filósofo ejercitaba más el juicio que el ingenio»; Luciano fue «varón de sublime ingenio, pero arte, y con demasía juicioso». (Discurso XXIII)

 

9

«Oratio quaecumque de re quaque insitituitur, omnisque adeo sermo, quo cogitata mentis nostrae proferimus, id agere, hocque primum& propium habere videtur officcium, ut doceat eum qui audit» en Rudolph Agricola: De Inventione Dialectica (1578). Sigo la edición facsimilar publicada por Georg Olms Verlag en 1976.

 

10

Tomo la cita de Juan J. Prior: La retórica del docere. Tesis doctoral leída en la Universidad de Murcia en Marzo de 1994, y dirigida por quien esto escribe, p. 138.

Indice