Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.
Indice


Abajo

Patrología latina: Remallo Gramático: su apunte histórico de Sabadell

Fidel Fita Colomé





  —336→  

Pobre papel hacen la vida y escritos de Renallo en la colección de Migne1; el cual se limitó á reproducir2 lo copiado y anotado en 1836 por el P. Agustín Theiner. El fragmento poético de la obra de Renallo, que el docto oratoriano descubrió en el códice 2.864 de la biblioteca Barberina, se halla más puro y de mano más antigua con igual epígrafe3 en el códice 254 de la biblioteca del colegio mayor de Cuenca en Salamanca, que vino á parar y se conserva en la biblioteca Real de Madrid, y ha sido, por parte del Dr. D. Rodolfo Beer, objeto de especial informe á nuestra Academia4. Pregunta el P. Theiner qué se hizo de la otra obra de Renallo, que citó Nicolás Antonio bajo la fe del cronista Pujades, y de la que no supo aprovecharse el P. Juan Bolando? Sus dudas y recelos se habrían disipado, si hubiese conocido, ó mejor leído; el tomo XXIX de la España Sagrada5; donde el texto, que citó Nicolás Antonio, va precedido de esta advertencia: «Vita vel passio santæ Eulaliæ Barcinonensis, scripta anno circiter 1106 a Renallo grammatico, doctore Barcinonensi. Ex codice manuscripto 107 sanctæ Ecclesiæ Barcinonensis.»

Mientras el P. Theiner andaba palpando tinieblas sobre la cuestión suscitada por el códice Barberino, la ilustraba al mismo   —337→   tiempo el sabio Obispo de Astorga D. Félix Torres Amat, exponiéndola así6:

«RENALL(Renallus), gramático y maestro en la iglesia de Barcelona, varón piadoso y erudito. Escribió con estilo elegante y puro Vita vel passio Sanctæ Eulaliæ Barcinonensis, scripta anno 1106; manuscrito que se conserva en el archivo de la Catedral, códice 107, desconocido por muchos siglos, hasta que el erudito P. Caresmar le sacó de la obscuridad en que yacía, y le envió al P. Maestro Flórez, quien le publicó en el apéndice del tomo XXIX de la España Sagrada, para gloria de la iglesia e Barcelona. Entre los manuscritos del colegio mayor de Cuenca, en Salamanca, se conserva la obra siguiente: Collectio antiqua legum ecclesiasticarum in quindecim libros distributa, excerpta de libro Renaldi Magistri Barqui nonensis. Se halla en el núm. 254.»

No es exacto7 el título que atribuye Amat al códice 254; tampoco lo es decir que el P. Jaime Caresmar fuese el primero en sacar del olvido el códice 107 de la Catedral de Barcelona. Hizo de éste mención expresadamente Pujades8, notando á su manera la signatura9, y traduciendo además en catalán buena parte del texto biográfico de Santa Eulalia10, que ha escrit, dice, lo mestre Renall. La atribución consta de la rúbrica del mismo códice, trazado á fines del siglo XII. El año próximo al 1106, que señaló Flórez, ó 1106 que fijó inconsideradamente Torres Amat, no consta por la letra antigua del códice. Flórez lo tuvo de Caresmar; pero se calló las razones ó conjeturas en que fundaba su opinión el erudito Premonstratense.

Que aquella fecha pudo ser la de los dos escritos, ya conocidos é impresos, del maestro Renallo, lo prueba el siguiente inédito que he visto y manejado en el archivo general de la Corona de Aragón. Es original y autógrafo del mismo Renallo.

  —338→  

18 Marzo 1113. Venta del castro de Arrahona (Sabadell) con sus derechos señoriales sobre la Colegiata de San Salvador y el mercado (mercatale) de la villa y demás pertenencias del mismo castro que hizo D. Guillén Ramón, Obispo de Barcelona, á los cónyuges Ricardo Guillén y Ermesinda, por precio de sesenta libras de plata.-Archivo general de la Corona de Aragón. Escrituras del Conde Ramón Berenguer III, núm. 163.



Vendicio, sicut ratio legis gothicorum asserit in quinto libro lege lector11, habebis quod per scripturam si fiat, firma manebit. Hujus vere legis auctoritatem secutus, ego Raimundus barchinonensis episcopus vendo tibi Ricardo Guillelmi et Ermesindi uxori tue, sexaginta libris plate, castrum arraone cum omnibus terminis et pertenenciis suis, cum molendinis et aqueductibus, et pratis et pascuis, ortis et terris culos et incultis, et vineis, et mercato, quicquid habeo vel quocunque modo habere debeo ad integrum sine malo ingenio et cum ecclesia sancti salvatoris ipsius mercatalis. Advenit mi(hi) per comparationem aliisque modis sire vocibus. Terminat autem predictum castrum ab orientali parte in castro sancti Minati vel in ipsius terminis, sive in sancta maria antiqua. A meridie in castrum barberanum, sive in rivum siccum. Ab occidentali in terracia et eius terminis. A septentrionali vero in castellaro et eius terminis. Quicquid his ambitur terminis et includitur affrontacionibus vendo et de meo jure et potestate in vestrum dominium et possesionem trado, quicquid ibi habeo vel ullomodo habere debeo, ut faciatis exinde quicquid vobis placuerit, pro supradicto precio. Hanc igitur venditionem si quis violare temptaverit, cuiuslibet sit sexus vel ordinis, componat ei cui iniuria(m) inferre voluerit prenominata omnia in duplo, et postmodum hec venditio firma permaneat., habebis quod per scripturam si fiat, firma manebit. Hujus vere legis auctoritatem secutus, ego Raimundus barchinonensis episcopus vendo tibi Ricardo Guillelmi et Ermesindi uxori tue, sexaginta libris plate, castrum arraone cum omnibus terminis et pertenenciis suis, cum molendinis et aqueductibus, el pratis et pascuis, ortis et terris culos et incultis, et vineis, et mercato, quicquid habeo vel quocunque modo habere debeo ad integrum sine malo ingenio et cum ecclesia sancti salvatoris ipsius mercatalis. Advenit mi(hi) per comparationem aliisque modis sire vocibus. Terminat autem predictum castrum ab orientali parte in castro sancti Minati vel in ipsius terminis, sive in sancta maria antiqua. A meridie in castrum barberanum, sive in rivum siccum. Ab occidentali in terracia et eius terminis. A septentrionali vero in castellaro et eius terminis. Quicquid his ambitur terminis et includitur affrontacionibus vendo et de meo jure et potestate in vestrum dominium et possesionem trado, quicquid ibi habeo vel ullomodo habere debeo, ut faciatis exinde quicquid vobis placuerit, pro supradicto precio. Hanc igitur venditionem si quis violare temptaverit, cuiuslibet sit sexus vel ordinis, componat ei cui iniuria(m) inferre voluerit prenominata omnia in duplo, et postmodum hec venditio firma permaneat.

Que facta est XV kalendas aprilis anno V regnante Ludovico rege.

símbolo tipográfico Reimundus barchinonensis episcopus qui hanc venditionem feci et firmavi et testes firmare rogavi.

Signum símbolo tipográfico Petrus archilevite.-Signum Guillelmi iudicis.símbolo tipográfico-S.símbolo tipográfico arnalli de Galba.-S.símbolo tipográfico Petri raimundi saionis.

  —339→  

S. símbolo tipográfico RENALLI GRAMATICI BARCHINONENSIS, qui hoc scripsit cum litteris, suprapositis linex V.ta et nona, dio el anno quo supra.

Abriendo el mapa de la provincia de Barcelona, trazado por el Sr. Coello, cualquiera puede cerciorarse de que la jurisdicción del castro de Arrahona tenía en el año 1113 los mismos límites que hoy corresponden al municipio de Sabadell. Al Oriente, el pueblo de Sentmanat y Santa María la Antigua; al Sur, Barberá y la rambla de Riusech; al Oeste, San Quirse de Tarrasa, Altura y Junqueras (terracia et eius terminis), y al Norte, Castellar. Las ruinas del poderoso castillo existen, segilu me escribió el Sr. Soler y Palet12, enfrente y muy cerca de Santa María la Antigua. Su nombre Arrahona, derivado probablemente del romano Arragona; Arragone, que suena en el itinerario del Ravenate y en el de los Vasos Apolinares13, hace presumir que por debajo de aquel sitio se ocultan monumentos de remotas edades. La iglesia de San Salvador, mencionada por el documento que Renallo trazó en 18 de Marzo de 1113, era entonces colegiata agustiniana con su preboste y canónigos, dentro del término de la parroquia antiquísima de San Félix, como lo declara el documento siguiente:

Sabadell, 30 Abril 1076. Consagración del templo de San Salvador, construído dentro del término de la parroquia de San Félix. Hizo esta consagración Umberto, Obispo de Barcelona, acompañado de Berenguer Wifredo, Obispo de Gerona, atendiendo á los ruegos de Guillén Bernardo, señor del castillo de Arrahona, y á los del vecindario de aquella parroquia. Después de los dos Obispos, del arcediano Bernardo y otros canónigos de Barcelona, firmaron el acta el noble Guillén Bernardo de Ódena, su mujer Ermengarda y sus hijos Raimundo, Pedro y Hugo.-Archivo general de la Corona de Aragón. Escrituras de Ramón Berenguer I, núm. 490.



In libro Levitico invenitur scriptum qualiter moises propter preceptum domini fecit tabernaculum, in quo erant tabule digito dei scripte, et urnam plenam mauna et virgam14 aaron, que fronduit et protulit nuces; et stabilivit ministros qui ibi die ac   —340→   nocte excubarent15. Postea vero, longo post tempore, quando filii israel reges ceperunt habere, salomon filius david regis hedificavit templum domino deo israel, et posuit predictam archam sub alas cherubin16, ei cum magna religione consecravit illud domino deo israel, et statuit ibi pontifices acque sacerdotes et evitas ex tribu levitico17, et sanctificavit vasa predicti templi, sicut in libro regum18 invenitur. Igitur, postquam dominus oster ihesus christus, humani generis salvator, patuit et a morte resurrexit atque ad celos ascendit, et spiritum paraclitum suis discipulis misit sicut illis promiserat, sui discipuli cepere er universum mundum predicare suam fidem ita ut spiritus sanctus docuerat eos, et edificare baselicas et consecrate in quibus nomen domini ador[ar]etur atque laudaretur. Exinde sancti patres hordinaverunt atque iusserunt ut universe ęcclesię que sunt constructe ad laudem et honorem domini nostri ihesu christi sorumque sanctorum sint consecrate de manu episcopi.

Quapropter, ego umbertus, sedis sancte crucis barchinonensis presul, pro precibus Gillelmi Bernardi ex castri19 Odonensi20 et hominum parrochie Sancti Felicis arrahone convocavi mihi Berengarium episcopum sedis sante Marie iherundensis, et una cum eo consecravi acque benedixi aecclesiam que est constructa in honore domini nostri ihesu christi et Salvatoris mundi in terminum parrochie iamdicte Sancti Felicis. Dono namque ei cimerium passus XXX21 in circuito illius ut [n]ullus homo ibi ulli homini non faciat ullam calumniam seu dampnum neque vim. Ipse vero qui hoc fecerit, respondeat ut sacrilegus; et si directum noluerit facere ex ipso domno, seu sacrilegio, quod ibidem fecerit, fiat excomunicatus a parte dei omnipotentis suorumque sanctorum et ex nostra, et a limine sancte matris ęcclesę sit extraneus22.   —341→   Insuper autem coufirmamus ei, atque auctorizamus omnia alodia atque predia que hodie habet vel in antea, deo dante, adquisitura est.

Facta hac dote et consecratione II kalendas mai, anno XVI regni phylippi regis.

VMBERTVS EPS. +

símbolo tipográfico Berengarius, dei gratia Gerundensis episcopus.

símbolo tipográfico Bernardus archidiaconus.

S(ignum) símbolo tipográfico Poncii sacri custos.

S. símbolo tipográfico Mironis donucii subdiaconi.

símbolo tipográfico Isarnus, indignos sacerdos.

Sigsímbolo tipográficonum Guillelmi levite, qui et caput stole.

S.símbolo tipográfico Pontii levite.

S.símbolo tipográfico Geraldus levita.

S.símbolo tipográfico Guillelmus Bernardi.

Sigsímbolo tipográficonum Ermeniardis.

Sigsímbolo tipográficonum Raimundus Guillelmi.

Sigsímbolo tipográficonum Petrus Guillelmi.

S.símbolo tipográfico Ugonis Guilielmi subdiaconi.

Sigsímbolo tipográficonum Miro Levita.

Raimundus sacerdos, qui hec scripsit, cum litteras rasas in plurimis locis, die et anno quod supra.

Un traslado, viciado, de esta acta inédita, existe en el archivo de la Curia eclesiástica de Barcelona, tomo VII de Dotalias, fol. 334, donde también se lee: «Hæc copia sumpta fuit ab originali charca, existente in regio Archivo. Ejus archivarius mihi fidem præbuit se hanc cum originali collationasse, sense Septembri MDCCLXVI; mihique dedit exemplum de quo sumpta est hæc copia. De quo fidem facio ego Antonius Campillo presbiter, Auctoritatibus Apostolica et ordinaria Notarius publicas et dictæ Curiæ Scriba, hæc propria scribens manu

Doce años antes que se consagrase la iglesia del Salvador, había comprado Guillén Bernardo el castro de Arrahona. Lo prueba el documento siguiente.

  —342→  

1.º Agosto 1054. Venta del castro de Arrahona que hizo Bernardo Amat de Rubí á Guillén Bernardo de ódena y á la mujer de éste, Ermenga por precio de cincuenta onzas de oro, corrientes ó acuñadas en Barcelona.-Archivo general de la Corona de Aragón. Escrituras de Ramón Berenguer I, núm. 152.



In Dei aeternis23 nomine. Ego, Bernardi Amati24, venditor sum tibi Guillelmi Bernardi et uxori tue Ermengardis, emptores.

Per hanc sripturam venditionis mee vindo vobis ipso Castro de Arraona cum omnibus hedificiorum instrumentis et cum terris et vineis et cum suis terminis et pertinenciis atque adjacenciis suis, necnon et ecclesiis et cum omne quod dici vel nominari potest, quod pertinebat ad predictum Castrum; exceptus ipsum feuum quod ego ibi hodie teneo per Guillelmi episcopi Ausonensis aud per Guifredum Seniofredi. Sunt hec omnia in comitatu Barchinonense, scilicet in Vallense. Advenerunt predicta omnia mihi Bernardi per vocem parentorum meorum. Prelibata namque omnia vindo vobis in vendicione cum suis terminis et afrontationibus; et afrontat de parte orientis in termines de Sancti Minati vel in termines de Poliiano25; et de meridie in termine de Sancte Marie antique vel in termine de Barberano; et de occiduo in Rio Sicho vel in termine de Terrasia sive de Sancti Quirici, et pergit usque ad Sobarban; a parte vero circii in parrochia vel in termine de Sancti Vincencii de Joncheres. Quantum istas affrontaciones includunt et isti termini ambiunt, sic vindo vobis totum ab integrum cum exiis vel regressiis suis propter precium uncias L.ta de auro Barchinone in rem valentem placibile; et est manifestum. Et de meo jure trado hoc totum, sicut est supra dictum, in vestrum dominium solidum et libertini, comodo ut quidquid inde elegeritis facere, liberum habeatis velle. Et qui vobis hoc voluerit dirumpere aut minuere, in duplo vobis hoc totum componat; et postea hec omnia firma permaneant.

Facta est autem hec scriptura vindicionis die kalendas Augustas, XX.º IIII.to anno henrici Regis.

  —343→  

S(ignum) + bernardi amati, qui hec de manu mea firmavi et scribere jussi hac firmare rogavi.

S. símbolo tipográfico Unofredi Ermemiri.-S. símbolo tipográfico Alamani Unofredi.-S. símbolo tipográfico Bonipari Guilelmi.-S. símbolo tipográfico Senofredi Adroarii.-S. símbolo tipográfico Remundi Reculphi.-S. símbolo tipográfico Guilelmi Guilmundi.- S. símbolo tipográfico Arnaldi Guilmundi.-S. símbolo tipográfico Bernardi Petroni.-S. símbolo tipográfico Bernardi Burnucii.-S. símbolo tipográfico Bernardi Bernardi.-S. símbolo tipográfico Bonefilio se ipse scripsit.-S. símbolo tipográfico Seniofredi Lopardi.

S. símbolo tipográfico Remmundi levita, qui ista carta scripsit et subscripsit sub die et anno quo supra.

Al pie de la escritura, en apartado, firma el hijo heredero del vendedor26: «S. símbolo tipográfico Petri Bernardi».

De este documento aparece que á mediados del año 1054 se contenían dentro del señorío del castro de Arrahona, no una sola, sino dos y quizá más iglesias. Lo cual induce á creer que además de la parroquial antiquísima de San Félix, estaba ya edificada la colegiata del Salvador, y que derribándose y reconstruyéndose á expensas de Guillén Bernardo de Ódena y de su mujer Ermengarda, tocó á su perfección y fué consagrada en 1076 por el obispo Umberto. Ejemplo parecido presentan las catedrales de Vich y de Barcelona, consagradas respectivamente, después de reconstruídas ó restauradas, en 1038 y 1058.

El castro de Arrahona se mantuvo en la posesión de Guillén Bernardo, y después que él murió en la de sus hijos Raimundo y Pedro, hasta los primeros años del siglo XII. Un documento del año 1091 que trae la Marca hispánica27 refiere el pleito homenaje que hizo Raimundo por la tenencia del castillo de Cardona. Otra escritura del año anterior, mucho más preciosa desde el punto de vista histórico28, enumera al mismo Raimundo (Raimundus d'Odena) entre los magnates ó príncipes, que se comprometieron á reconquistar la ciudad de Tarragona por efecto de la cruzada que excitó el conde de Barcelona, tutor de D. Ramón Berenguer III, y   —344→   que bendijo y animó el papa Urbano II. Saliendo vano este intento por causa de las razones y trámites que indiqué en otro lugar29, los dos valerosos hermanos, hijos de Guillén Bernardo, dejando la patria amada y cruzando el mar, se arrojaron á mayor empresa.

13 Enero 1101. Raimundo y Pedro Guillén de Ódena con sus respectivas mujeres Ermengarda y Ermesinda, disponiéndose á peregrinar á Jerusalén, recientemente conquistada por Godofredo de Bullón (15 Julio 1099) empeñan por seis años, bajo ciertas condiciones, el castro de Arrahona á cardo Guillén y á su mujer Ermesinda, mediante el préstamo de 40 libras de plata. La última firma de esta escritura es probablemente la de San Olaguer.-Archivo general de la Corona de Aragón. Escrituras de Ramón Berenguer III, núm. 68.



Ad notitiam cunctorum deducere satagimus quod nos Reimundus Guillelmi et Petrus Guillelmi de Odena cum uxoribus nostris Ermeniardis et Ermesindis inpignoramus vobis Ricardo Guillelmi et uxori tue Ermesindis alodium nostrum proprium, castrum videlicet de Arrahona, cum omnibus terminis suis et pertinentiis cum molendinis et acueductibus et pratis atque pascuis et ortis et terris cultis et incultis et Mercato et vineis; Potestatem quoque ipsius kastri et stationem et senioraticum atque convenentiarum paginas quas cum ipsis kastellanis habemus, et quidquid ibi habemus vel quocumque modo habere debemus, ad integrum sine malo ingenio, propter libras quadraginta de plata in unoquoque solido argencium unum cuiuscumque metallo continente tantum30, quas vos nobis prestastis ad yter Iherosolimitanum perficiendum, quod Deo mediante peragere disponimus.

Hec itaque omnia, que inpignoramus vobis sine engan, de rostro jure in vestrum dominium et potestatem tradimus, ut securiter et sine blandimento ullius hominis habeatis et possideatis vos   —345→   et illi solummodo quos volueritis vos. Et non liceat nobis vol nostris redimere vol alicui homini predicta omnia que vobis inpignoramus ab hac die usque ad festivitatem santi Michaelis in secundo anno31. Deinde a nobis vol a nostris redimantur hoc modo: Si Deus concesserit nos ambos vel unum ex nobis reverti, ab ipso die nostre reversionis usque ad annos tres rendamus32 vobis predictum debitum ad integrum sine vestro engann cune omnibus expensis quas feceritis in opera kastelli usque ad decem libras argenti, preter opera rusticorum que per censum ibi fiunt. Si autem nos mors preoccupaverit, illi, quibus nos dimiserimus, eodem modo redimant ipsum honorem usque ad sex annos a die nostri transitus. Quod si nos vel illi supradicto modo usque ad terminum istum, hoc redimere quod vobis inpignoramus noluerimus vol non potuerimus, tunc eligantur ex utraque parte probi homines III.er, ad quorum laudamentum addatis nobis vel nosuis tantum petunie, quantum apreciatum fuerit ab ipsis bonis hominib us hoc totum quod vobis inpignoramus. Si etiam vos ad laudamentum eorum nolueritis comparare, tunc vendatis predictum pignus, et ex pretio eius rendatur vobis predictum vestrum debitum et quantum pecunie usque ad libras x argenti in opera kastelli habue ritis missum. Et si vos comparaveritis predictum pignus, tunc nos aut ipsi quibus dimiserimus ipsum honorem faciant vobis kartam venditionis ad vestrum plenissimum proprium. Si vero nec redimere nec vindere vobis hec omnia predicta, sicut dictum est, voluerimus; sed bonum et servitium quod nobis facitis modo in contrarium vobis vertere temptaverimus; tunc sit vobis plena licentia retinendi vel vendendi hec omnia, vel faciendi inde quidquid volueritis ad vestrum plenissimum proprium. Interea quandiu vos tenueritis istud nostrum pignus, non liceat vobis ibi aliquod deteriorare vel obpignorare aut conmutare. Si quis autem homo vel femina predictum pignus vobis tenptaverit auferre vol diminuere, aut nos tenptaverimus, componat aut componamus vobis predictum vestrum debitum in duplo, et in antea manent firma hec scriptura nostre impignorationis.   —346→   Si etiam vos non redideritis nobis, vel illis quibus dimiserimus, predictum pignus, post vobis redditum jam dictum debitum, sine mora, componatis nobis vel nostris predictum pignus in duplo cum omni eius melioratione quod ibi feceritis.

Actum est hoc idus Januarii anno XLI regnante Philipo Rege.

Signum símbolo tipográfico Raimundi Guillelmi.-Signum símbolo tipográfico Petri Guillelmi.-Signum símbolo tipográfico Ermeniardis.-Signum símbolo tipográfico Ermessindis. Nos qui hanc scripturam inpignorationis fieri fecimus, firmamus et testes firmare rogamus.

Signum símbolo tipográfico Berengarius Bernardi Cardone.-Signum símbolo tipográfico Petrus Gerberti.-Signum símbolo tipográfico Udalgarii.-Signum símbolo tipográfico Mironi Guilaberti.-Signumsímbolo tipográfico Olegarii.

Con arreglo á estas condiciones, bien fuese por muerte de ambos hermanos ó por otras causas que se me ocultan, el castro de Arrahona fué vendido á D. Ramón Guillén33, obispo de Barcelona, que entró á gobernar su diócesis hacia el año 1107. Quizá los dos hermanos regresaron de Jerusalén, y sucumbieron peleando en la refriega contra los Almoravides, los cuales, apoderándose de Valencia en 1102, forzaron pocos años después los pasos del Llobregat hasta llegar á poner durante veinte días asedio á la ciudad de Barcelona y devastar toda la comarca. La iglesia de San Andrés de Palomar, que había consagrado en 1105 el obispo don Berenguer34, saqueada y profanada por el ejército invasor, hubo de restaurarse35 y consagrarse de nuevo por San Olaguer en 12 de Enero de 1132. Semejante suerte debió caber á las iglesias de San Félix y San Salvador de Arrahona; y las posesiones del castro, perdiendo no poco de su valor, explican el bajo precio en que lo vendió el obispo á los cónyuges Ricardo Guillén y Ermesinda; lo cual se testifica por la escritura misma de venta (18 Marzo 1113) que redactó con su estilo característico, terso y puro, el maestro Renallo. Sospecho que acompañó al obispo Raimundo para desempeñar la embajada que á este confió en 1109 el conde D. Ramón Berenguer, cerca del rey Luís VI, para impetrar el socorro de las   —347→   armas de Francia contra los almoravides, poderosos así por mar como por tierra36. Nadie mejor que Renallo poseía el don de la elocuencia.

Otros documentos notariales, todavía inéditos, redactó. Los he visto en el cartulario de la catedral de Barcelona y en el del monasterio de San Cucufate del Vallés. Todos son posteriores al siglo XI, sin que excluya esto la posibilidad de que se descubran algunos de fecha anterior. En los que he leído ya se firma llamándose Renallus, ya Renaldus, siendo ésta la verdadera forma latina, y aquella la derivada del nombre catalán, ó patrio (Renall), que le cupo al nacer. En dichos escritos añade á su nombre propio, unas veces el calificativo gramaticus Barchinonensis, otras gramaticus, magister Barchinone, y otras finalmente gramaticus barchinonensis doctor. Uno es, pues, el autor del Liber de Corpore Christi y el de la Passio Eulaliae. El numen poético del sabio escritor que se descubre en los dísticos de aquella obra, centellea también á cada paso en la rítmica biografía de la mártir barcelonesa. Citaré un solo ejemplo37: «Praesciens quoque virgo Eulalia victoriae suae affore diem, et coronara de vivis lapidibus et auto purissimo capiti destinatam, ut praediximus armata, sociabus suis ignorantibus ne suis possent obsistere desideriis,

Nocte sub obscura, sponsi defendere iura,
Christi cincta stola, petit urbis moenia sola.

Socias suae religionis et caros parentes suum iter ad bellum latere voluit, ne sancta societas et amantissima caritas anxiaretur illius absentia; proinde, sine tumultu, primo gallicinio, hilaris et gaudens, vero

Illuminata die, noctu pervenit ad urbem».

Madrid, 28 de Septiembre de 1900.





 
Indice