Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.
Anterior Indice Siguiente



  —187→  

ArribaAbajoVariedades


ArribaAbajo I. Treinta leyendas por Gil de Zamora

Fidel Fita


La gran leyenda de San Isidro labrador, vecino de Madrid68, literariamente considerada, ha de estimarse corto fragmento de aquella expansión hagiográfica, que en nuestra patria en la segunda mitad del siglo XIII tuvo subidísimas creces y recabó memoria inmortal con las Cantigas del Rey D. Alfonso X, y con los Castigos é documentos de su hijo y sucesor D. Sancho el Bravo69. Maestro de este, y amigo de aquel monarca, ocupa Gil de Zamora en nuestros fastos literarios del siglo XIII no menos distinguido lugar que D. Gonzalo de Berceo70, fray Rodrigo de Cerrato71 y Bernardo de Brihuega72. Las fuentes, de las que tomó sus Milagros de Nuestra Señora el sapientísimo franciscano, son muchas y muy variadas. Nos lo han de mostrado las cincuenta leyendas73, donde coincide su prosa, popular y desnuda de todo ornato con la flor y realdad poética de las Cantigas. ¿Dimanaron estas de aquellas? No lo sabemos. Las leyendas, de que viene esmaltado   —188→   el Liber Mariae, proceden de otro volumen, que Gil de Zamora había compuesto de antemano ó intituló Liber miraculorum74. Las treinta que nos faltan por ver, y que prometí sacar á luz, tomándolas del Liber Mariae, no carecen de mérito. Una de ellas, la 56, se traba remotamente con la Cantiga CCLXXXVIII75. Dilatan el estadio de crítica exploración, que ha comenzado á recorrer en servicio de la Real Academia Española, editora de las Cantigas, el sabio individuo de la Imperial de Viena, doctor D. Adolfo Mussafia76.


51

El abad Elsino.- Liber Mariae, tract. IV, fol. 19 r.77


Item ibidem78 legitur, quod quidam sanctus abbas, anglicus79 Ramasiensis cenobii, Elisinus nomine, olim a willelmo rege anglorum et duce normandorum ad regem dacie suum inimicum, et placidis suis verbis et exhortationibus si posset illum ei placare, trans mare directus est. Qui, cum perrectus80 illum dei gracia placaret et, facta concordia inter duos reges, a dacia rediret ad angliam; ecce cum comitibus suis cecidit in magno periculo maris, undique ventis magnis insurgentibus tempesta te valida, non modica, eos obumbrante.

Tunc illis, de vita desperantibus et beatam dei genitricem toto corde invocantibus, super maris undas apparuit angelus domini, quasi pontificalibus indutus, abbatem Elsinum vocans et dicens ei: Scias me a dei genitrice, quam tu dulciter reclamasti, ad hoc tibi directum, quia si diem conceptionis eius, VI idus decembris, qualiter diglzissimum corpus eius, in quo rex celorum iacuit, concipitur   —189→   et anima eius sanctissima a deo creatur, celebraveris et celebrandam predicaveris, tuos lares videbis.

Quo audito abbas letus hoc facturum se promisit; et tempestas illico cessavit; et festum, quamdiu vixit, celebrandum cunctis predicavit. Et cuncta eciam sabbata cum duodecim lectionibus constituit celebrari, ad laudem almiflue matris christi, que cum unigenito suo vivit et regnat angelorum domina et regina per secula infinita, amen.




52

La joven alemana descabezada. Leyenda análoga á la de Juan Guarín, monje de Monserrat.- Liber Mariae, trast. VII, cap. 13, mir. 1, fol. 57 v., 58 r.; trast. XVI, cap. 6, mir. 8, fol. 165 r.


Et [ut] de multis unum ponamus exemplum, legitur quidem inter miracula virginis almiflue, quod fuit in alemania quedam puella nobilis, virtute et castimonia insignita, in cuius amorem cum exardesceret quidam iuvenis, patris sui captavit horam, qua parentes essent absentes; et sollicitans puellam, visus fuit ab ea carnalem copulam extorquere. Cui puella cum assensum minime prebuisset, ille confusos abcessit. Et ne ipsius nequicia detegeretur, cojitavit virginem decapitare. Cunque prefata puella quadam die esset in contemplacione et haberet ymaginem virginis coram se, iuvenis subintravit et ipsam ab i[r]repto gladio decollavit. Quod ut factum fuit, iuvenis fugiens cuidam clerico, avunculo suo, totam rei seriem revelavit.

Interea ymago, in qua puella castissima contemplabatur, caput abscissum humeris puelle consolidavit81, ac si non fuisset aliquatenus separatum. Et com prefatus clericus eandem vivam et sanam post in ecclesia conspiceret, in admiracionem suspensus et in rei veritate confirmatus ceteris revelavit, ad laudem almiflue matris christi, que cum altissimo nato suo vivit et regnat per secula infinita. Amen.



  —190→  
53

El hijo del rey de Hungría, patriarca de Aquileya.- Liber Mariae, tract. VII, fol. 60 r., v.82


Legitur quidem inter miracula eiusdem virginis, quod in ungaria quidem extitit rex henricus, qui duos habens filios, unum deo obtulit ad legendum, et alterum qui [post] mortem patris fuit in regem migarie coronatus. Clericus vero, cum iam esset peritus et diaconus ordinatus, incurrit egritudinem vehementem, a qua liberavit eum almiflua virgo, ex eo quod eidem devotissime precinebat et suam eidem declinaverat castitatem.

Contigit autem post hoc, quod frater suus obiit qui regnum ungarie gubernabat; et barones loco eius in regem violenter prefatum clericum coronarunt, ipsumque [nupcias] contrahere compulerunt. Cum vero nupciarum terminus advenisset, et una cum sponsa bannonem nupcialem ab episcopo accepisset, reduxit ad memoriam quod horas non decantaverat alme matris. Et cunctis ab ecclesia expulsis, ipse solus coram alteri horas incepit virginis recitare. Cum autem nonam dicerit, et none antiphonam persolveret, videlicet Pulchra es et decora, filia iherusalem; eidem cum duobus angelis apparuit, et apparens talia intulit alma virgo: Si ego, inquit, pulclira sum, [ut] tu asseris, et decora, quid est quod amorem meum despicis, et amore carnali alteri copularis? Numquid non ego pulchrior sum quam illa? Ubi vidisti aliam pulchriorem? Recordare quod tuam mihi castimoniam devovisti, et quod abstinere a concupiscentie incendiis promisisti, cum te ab ingenti egritudine liberavi. Scias acatem quod, quia carni assensisti, tantum distas a filio meo, quantum distat celum a terra. Cui cum regis filius respondisset: Quid, o domina, vis ut faciam? et illa eidem iniunxisset quod propter ipsam carnis incendia contemneret et sponsam relinqueret quam accipere disponebat,   —191→   regis filius, contemptis carnalibus nupciis, clam ivit ad aquilexam civitatem, in cuius pago, supra ripam cujusdam fluvii per septem annos eremiticam vitam duxit.

Post hoc, defuneto aquileye patriarcha, [ille] qui regnum et sponsam reliquerat propter virginem gloriosam, ipsa procurante patriarchatus culmen divinitus est adeptus; ubi, quamdiu vixit, festum conceptionis virginis et eiusdem sabbata, sicut eidem virgo iniunxerat, ferit solemniter celebrari in memoriam matris christi, que amore suo celico et divino carnalem amorem extinxerat in eodem.




54

Azucena, en cuyas hojas estaba escrito Ave María.- Nació de la boca de un difunto caballero, que se había hecho monje bernardo.- Liber Mariae, tract. VII, fol. 62 v.


De miraculis in festo annunciationis almiflue matris christi. Miracula, decorancia festivitates almiflue matris christi, huiuscemodi [sunt] que secuntur.

Miles quidam nobilis atque dives, secularibus divitiis ac deliciis, honoribus atque pompis summa devotione abrenuncians, cisterciensem ordinem introivit ut ibi serviret devocius alme matri. Et quia litteras nesciebat, erubescentes monachi tam nobilem personam inter laicos collocare, dederunt ei magistrum, si forte modicum addiscere posset et sub hac occasione inter monachos permaneret. Sed, cum diu cum magistro fuisset, et nichil omnino preter hec duo vocabula Ave Maria discere potuisset, hoc tam avide retinuit ut quocumque deambularet, quicquid ageret, ea incessanter ruminaret. Tandem moritur, et in cemeterio cum aliis fratribus sepelitur. Et ecce super ejus tumulum speciosum excrevit lilium. Et quodlibet folium Ave Maria litteras aureas habebat inscriptum. Currentes omnes ad tam grande spectaculum, terram de tumulo effoderunt, et radicem lilii de ore defuncti procedere repererunt. Intellexerunt ergo quod cum quadam devotione illa duo verba dixerit, quem dominus tanti honore prodigii illustravit.



  —192→  
55

Visión alegórica de cierto sujeto, que fué arrebatado en vida á comparecer ante el tribunal divino. La mano de la Virgen sobre el platillo de las balanzas que contiene las buenas obras. Esfuerzos inútiles del diablo.- Liber Mariae, trast. VII, fol. 64 r., v.


Item ad iudicium dei quidam in visione rapitur, qui peccatorum sarcina gravabatur; et ecce Sathan affuit et dixit: Nichil in huius anima habebis proprii, sed mei pocius extat iudicii. Habeo enim inde publicum instrumentum.

Cui dixit dominus: ubi est instrumentum tuum?

Instrumentum habeo quod ore proprio ipsum dictasti et perpetuo duraturum sanxisti. Dixisti enim: «Quacumque hora comederitis, morte moriemini.» Cum igitur iste sit de progenie illorum qui cibum vetitum comederunt, iure instrumenti publici mecum in indicio debet mori.

Dixit autem dominus: permittitur tibi, homo, pro te loqui. Ille autem obmutuit.

Dixit iterum demon: Mea est item prescriptione; quia eam iam triginta annos possedi, et michi tamquam servus proprius obedivit. Mea est etiam, quia etsi aliqua bona fecerit, eius tamen mala incomparabiliter vincunt bona.

Dominus autem nolens contra eum cito proferre sententiam, eidem octo dierum terminum concessit, ut octavo dio coram se compareret, et de hiis omnibus racionem redderet.

Cum igitur a facie domini timens ac merens abiret, quidam ei obviavit et causam tanto tristicie requisivit. Cui sum ille omnia per ordinem retulisset, ait: Ne timeas, nec formides, quia de primo viriliter te iuvabo. Cum autem ab eo interrogaretur quo nomine vocaretur, ait: Veritas nomen meum. Invenitque secundo qui promissit ei iuvare efficaciter dio sexto. Interrogatus autem quo nomine vocaretur, respondit: Justicia vocor.

Die autem octavo ante iudicium venit, et demon primum eius obiecit. Ad quod respondens veritas ait: Duplicem mortem esse   —193→   novimus, corporis scilicet et gehenne. Illud ergo instrumentum quod pro te demon allegat non loquitur de morte gehenne, sed corporis. Quodque ex hoc manifestem est, quia cum omnes in illa sentencia includantur, non tamen omnes gehenne ignibus moriuntur. Tunc demon videns quod in primo succubuit, secundum sibi obiicere cepit. Sed iusticia affuit, et pro eo taliter respondit: licet eum multis annis servum possederit, tamen ratio semper contradixit. Semper enim ratio murmurabat quod tam crudeli domino serviebat. Ad tercium neminem habuit adiutorem. Dixitque domines: afferatur statera, et bona et mala omnia ponderentur. Veritas autem et iusticia peccatori dixerunt: Ad matrem misericordie, que iuxta dominum sedet, tota mente recurre, et eam in tui adiutorium invocare stude. Quod cum ille fecisset, beata maria in eius adiutorium venit; et super stateram ex illa parte, ubi erant pauca bona, manum apposuit; dyabolus autem ex alia parte trahere conabatur. Sed mater misericordie prevaluit et peccatorem liberavit. Ille igitur, ad se rediens, in melius vitam mutavit.




56

San Dunstán arzobispo de Cantorbery y el coro de las Vírgenes.- Liber Mariae, tract. VII, fol. 65 r.83


Item episcopus quidam qui beatam mariam in summa reverencia et devotione habebat, quamdam ecclesiam beate marie in nocte media ex devotione adibat. Et ecce virgo virginum, comitata universo virginum choro, venienti viro occurrit; et summo cum honore susceptum, ad ecclesiam ad quam tendebat ducere cepit, precinentibus duabus ex choro puellis atque dicentibus:


Cantemus domino, socie, cantemus honorem,
   Dulcis amor christi personet ore pio84.



  —194→  

Quos versus totus alius chorus virginum resumendo percantat, predieteque bine cantatrices binos, qui sequuntur, versus subsequute sunt:


Primus ad yma ruit magna de85 luce superbus;
   Sic homo, cum tumuit, primus, ad yma ruit.



Sicque virum dei cum tali processione usque ad ecclesiam perduxerunt, duabus semper incipientibus, et ceteris respondentibus.

Refiere con más pormenores, é individualiza mejor el caso, Helinando monje de Montfroid en su Crónica86, que alcanza hasta el año 1204:

«Circuire solebat idem sanclus post vigilias loca sancta, uno tantum comite comitatus. Quod dum faceret, audivit in ecclesia beatae Mariae, quae est juxta ecclesiam, in qua sanctus Augustinus87 quiescit, alta voce cantari: Gaudent in coelis animae sanctorum, antiphonam totam. Appropinquans autem ostio, et introspiciens per rimas, vidit totam ecclesiam immenso lumine plenam; et cuneum candidatorum ipsam antiphonam laetis canentem vocibus.

Alio tempore praefatam Virginis ecclesiam simili causa petebat, et ecce beata Virgo Maria, numeroso virginum choro comitata, illi occurrit; quem cum summo honore exceptum ad ecclesiam suam ducere coepit, praecinentibus duabus de choro puellis:


Cantemus Domino, sociae, cantemus honorem;
   Dulcis amor Christi personet ore pîo.



Quos versus chorus virginum resumendo cantabat. Postea praedictae puellae binos versus, qui sequuntor cantabant:


Primus ad ima ruit magna de luce superbus;
   Sic homo cum tumuit, primus, ad ima ruit.



  —195→  

Sicque, dones vir Dei in oratorium perductus est, virginum chorus primos, et virginis binae binos, sicut se habent in praefato Sedulii carmine, cantaverunt.




57

Una mujer, cuyo hijo estaba en la cárcel, echa mano al niño de una efigie de la Virgen, y lo retiene hasta conseguir la libertad del prisionero.- Liber Mariae, trast. VII, fol. 65 r., v.


Item quedam mulier, solatio viri sui destituta, unicum filium habebat, quem tenerrime diligebat. Quadam autem vise filius eius ab inimicis capitur et in custodia vinculatur. Quod illa audiens inconsolabiliter flebat, et beatam virginem, cui multum devota erat, pro liberatioue filii sui inportunis precibus exorabat. Tandem videns quod sic nichil proficeret, eclesiam, in qua erat sculpta ymago beato marie, sola intravit; et coram ymagine stans, ipsam sis alloquitur, dicens: Virgo beata, pro liberatione filii mei te sepe rogavi, et adhuc nequaquam matri misere subvenisti. Tuum pro filio meo inploro patrocinium, et nullum adhuc sencio fructum. Igitur, sicut filius meus michi ablatus est, sic et ego filium tuum tibi auferam, et obsidem pro filio meo in custodiam ponam. Et hoc dicens, propius accessit; et ymagiuem pueri, quem virgo in gremio baiulabat, auferens, domum abiit. Accipiensque ymaginem pueri, ipsam in linteo mundissimo involvit; et in archa recondens, ipsam cum clavis diligencius obfirmavit, bonum obsidem pro filio habere se gaudens et ipsum diligenter custodiens.

Et ecce, sequenti nocte, beata virgo iuveni apparuit; et ianuam carceris aperiens inde ut exeat precepit, eique dixit: Matri tue, fili, dices ut meum michi reddat filium, ex quo reddidi sibi suum. Qui exiens ad matrem venit; et qualiter beata virgo eum liberavit, ennarravit. Illa autem plurimum exultaus ymaginem pueri accepit; et ad ecclesiam vadens beate marie, reddidit dicens: Gracias vobis, domina, refero quod michi meum unicum filium reddidistis. Et nunc vobis filium vestrum reddo, quia meum me recepisse profiteor.



  —196→  
58

Un clérigo vicioso llevado en visión nocturna ante el tribunal de Cristo.- Liber Mariae, tract. VII, fol. 65 v., 66 r.


Item quidam clericus varius et lubricus erat; sed tamen dei genitricem plurimum diligebat, et eius horas stans devote et alacriter decantabat.

Quadam igitur nocte in visione vidit se ante tribunal dei adstare, et dominum circumstantibus dicere: De illo, qui nos aspicit, quo iudicio dignus sit vos ipsi decernatis; quem tamdiu toleravi et nullum adhuc in eo emendationis signum inveni. Tunc dominus, omnibus approbantibus, super eum dampnationis tulit sententiam. Et ecce Virgo beata surrexit et filio suo dixit: Pro isto, pie fili, clemenciam tuam rogo ut super eum sentenciam danmpnationis mitiges. Vivat ergo hic ob graciam mei. Cui dominus: Tuis eum peticionibus tribuo, si vel saltem nunc correccionem eius inspexero. Et conversa virgo ad hominem dixit: Vade, et amplios noli peccare ne deterius tibi contingat.

Ille ergo excitatus vitam mutavit, et religionem peciit, et in bonis operibus vitam finivit.




59

Lámina de oro profética.- Liber Mariae, trac. VII, fol. 68 r., v.


Mirabilia quamplurima, in partu et ante partum virginis, divinitus ostensa fuerunt; que per ordinem subscribuntur.

Constantini siquidem primo anno88, quedam aurea lamina in constantinopoli, in quodam sepulcro, cum quodam defuncto ibidem iacente, inventa est cum hac scriptura: Christus nascetur ex virgine maria, et credo in eum. Sub constantino et hyrene ipsius   —197→   uxore imperatrice, o sol, iterum me videbis. Hyrene namque fuit imperatrix89.




60

El códice de papiro, trilingüe, que halló en Toledo un judío reinando San Fernando.- Liber Mariae, trac. VIII, fol. 68 v.


Item tempore regis fernandi, apud Teoletum hyspanic, quidam iudeus comminuendo unam rupem pro vinea amplianda, in medio lapidis invenit concavitatem unam, nullamque penitus divisionem habentem neque cissuram. Et in concavitate illa reperit unum librum, quasi folia lignea habentem; qui liber tribus linguis erat scriptus, videlicet hebrayce grecs et latine. Et tantum de litteris habebat quantum unum psalterium. Et loquebatur de triplici mundo ab adam usque ad antichristum, proprietates hominum cuiusque mundi exprimendo. Principium vero tercii Inundi posuit in christo sic: In tercio mundo filius dei nascetur ex virgine maria, et pro salute hominum pacietur. Quod legens iudeus, statim cum tota domo sua baptizatus est. Erat eciam in libro scriptum quod tempore fernandi regis castelle debebat liber huiusmodi inveniri.

Et hoc scriptum est in cronicis summorum pontificum et imperatorum90, in capitulo de frederico secundo.




61

Visión de San Hugo, abad de Cluny, sobre el misterio de navidad.- Liber Mariae, tract. VIII, fol. 70 v., 71 r.


Ihesu nativitas est nobis utiliter exhibita, nam hostis iam nobis ut antea prevalere non potest. Unde legitur quod sanctus hugo   —198→   abbas cruniacensis in vigilia nativitatis domini vidit beatam virginem, in ulnis tenentem filium, dicentem: Adest dies in qua prophetarum oracula renovantur. Ubi est nunc hostis, qui ante hunc diem prevalebat? Ad hanc vocem diabolus de humo erupit ut verbis domini insultaret. Sed mentita est iniquitas sibi; quoniam, dum91 officinas circuit, ipsum ab oratorio devocio, a refectorio lectio, a dormitorio stramenta vilia, a capitulo paciencia reiecit.

In libro quoque petri c[r]uniacensis92 legitur quod in vigilia nativitatis domini sancto hugoni c[r]uniacensi apparuit virgo, filium in gremio tenens et cum eo ludens, que dicebat ei: Nosti natum, cuitis diem Nathalis ecclesia cum magno laudum tripudio celebrat. Et ubi nunc est diaboli virtus, vel quid dicere potest aut facere? Tunc diabolüs videbatur quasi de antro surgere ac dicere: Etsi in ecclesiam, tibi laudes tue fiunt, intrare nona possim, sed tamen in capitulum, dormitorium ac refectorium intrabo. Quod ille attemptans, invenit hostium dormitorii nimis depressum sibi elato, hostium refectorii repagulatum impedienti karitate, scilicet, serviencium, ab aviditate audiendi lecciones et a sobrietate cibi et potus. Et sic confusas evanuit93.



  —199→  
62

Mujer ilusa, que creía llevar entre sus pechos un estandarte rojo.- Liber Mariae, tract. IX, mir. 1, fol. 81 r., v.


Quedam matrona, dum esset gravida, quadam norte in sompnis vidu se portare quoddam rexillum, quod colore sanguineo erat tinctum. Evigilans autem continuo sensum amisit. Quam dyabolus adeo ludificabat ut videbatur sibi quod christianam fidem, quam hactenus habuerat, inter mamillas haberet et inde continuo exiret. Quod cum nullatenus curari posset, in quadam ecclesia beate virginis in festo purificationis pernoctavit et integram sanitatem recepit.

Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 1, fol. 133 v., 134 r; trac. XVI, cap. 5, mir. 10, fol. 153 r., v.

Quartus tractatus est de liberatis a diversis egritudinibus. Et primum miraculum huius tractatus est de muliere, que sensum perditum recuperavit per beatam virginem.

Quedam mulier nomine murieldis, coniux cuiusdam militis, manens prope fiscannum, vidit quadam norte in sompnis se portare quoddam vexillum quod colore sanguineo erat tinctum. Hoc autem vidit cum esset gravida pignore filii, quem postea habuit. Evigilans autem a sompno, sensum perdidit continuo; et cepit aliena loqui, valde viro suo mirante. Post paululum videbatur sibi christianam fidem, quam hactenus habuerat, inter mamillas tenere, et inde continuo exire. Sic dyabolus eam ludificabat, cuius animam venari cupiebat. Amici itaque eius consternati magno merore pro tanto infortunio quod videbant ei evenisse, assumentes eam portarunt per loca sanctorum si forte obtineretur ei salutis remedium. Pernoctavit igitur in ecclesia sancte trinitatis fiscanni, sed sancta trinitas, unus deus, nec tunc voluit tribuere sanitatem, quia salutis eius donum reservabat almiflue ac meliflue matri christi, regine celi. Post hoc farta est ei aqua benedicta   —200→   plurimis presbiteris, multis exorcismis adiurata, multis benedictionibus roborata; in qua dum fuisset mersa, ita est de infirmitate deterior facta ut multo magis laboraret insania capitis magna. Peracto autem anni curriculo postquam in infirmitatem deciderat, appropinquante sollempnitate purificationis sancte marie, producta est ad quamdam ecclesiam, in honorem ipsius sancte dei genitricis marie conditam, que in medio grandis silve olim, ut fertur, constructa a grecis, dissimilis est valde aliis ecclesiis, satis congrua ad habitandum heremitis. Ibi ergo cum pernoctasset in iam dicta sollempnitate, meritis eiusdem sancte dei genitricis ita sana effecta est, ac si unquam nichil mali passa fuisset. Nam et sensus quem amiserat ei ex integro reddiit, et sanitatem capitis plenissime recuperavit; unde tam ipsa quam vir eius et ceteri amici eius laudes retulerunt deo et benignissime matri sue, que cum filio suo benedicto vivit et regnat per secula infinita.




63

Mujer invitada á oir una misa celebrada por Cristo en el día de la Candelaria.- Liber Mariae, tract. IX, mir. 2; fol. 81 v., 82 r.


Item quedam matrona nobilis in beata virgine maximam devotionem habebat. Hec quamdam capellam iuxta domum suam construxerat, et proprium capellanum habens omni die missam de beata virgine audire volebat. Appropinquante autem festo purificationis beate marie, sacerdos ad quoddam suum negocium longius secessit, et domina illa die missam habere non potuit; vel, ut alibi legitur, omnia que habere poterat, etiam vestimenta, pro honore virginis dabat; unde cum clamidem dedisset, et ad ecclesiam ire non potuisset, sine missa et illam ea die manere oportebat. De quo cum plurimum doleret, ecclesiam intravit et ante altare beate virginis se prostravit. Tunc subito in excessu mentis facta, videbatur sibi se in quadam ecclesia pulcherrima et spaciosa collocatam esse; et respiciens vidit turbam maximam virginum in ecclesiam venientem, quas quedam virgo pulcherrima, diademate coronata, preibat. Cumque omnes per ordinem consedissent,   —201→   ecce turba alia venit iuvenum, qui et ipsi iuxta ordinem similiter consederunt. Et ecce quidam, maximam cereorum fascem deferens, cereum primo virgini que ceteras anteibat dedit, et postea aliis virginibus et iuvenibus tribuit. Deinde ad illam matronam venit et cereum obtulit; quem illa libenter accepit. Tunc per choros respiciens vidit duos ceroferarios et subdiaconem [et diaconem] et sacerdotem, sacris indutus vestibus, ad altare procedentes, tamquam missarum sollempnia celebrare volentes. Videbatur autem sibi quod acoliti essent laurencius et vincencius, dyachonus et subdiachonus duo angeli, sacerdos autem christus. Facta autem confessione, duo pulcherrimi iuvenes in medium chori ierunt, et officium misse alta voce et devotissime inceperunt; et ceteri qui in choro erant prosecuti fuerunt. Cum autem ad oblationem ventum fuisset, regina virginum et cetere virgines, cum aliis qui erant in choro, cereos suos sacerdoti, ut moris est, flexis genibus obtulerunt. Ccam autem sacerdos illam matronam expectaret ut sibi cereum offerret, et illa pergere nollet, misit ad eam regina virginum primicerium, quia rusticitatem faceret eo quod sacerdotem tam[diu] faceret expectare. Illa autem respondit quatenus sacerdos in missa procederet, quia cereum suum sibi non offerret. Tunc iterum regina alium nuncium misit; cui similiter illa respondit quod cereum sibi datum penitus nulli daret, sed illum ex devotione teneret. Regina autem virginum nuncio precepit, dicens: Vade, et iterum eam roga ut cereum offerat; sin autem, ipsum de manibus eius violenter auferas. Cumque nuncius ivisset; et rogantem audire [illa] recusaret, dixit se in mandatis habere ut ipsum ab ea violenter auferret. Tunc ille cum magna violencia cereum cepit, et ipsum auferre conabatur; illa autem forcius tenebat et viriliter defendebat. Cumque fieret longa altercatio, et hinc inde cereos violencius traheretur, subito fractus est; et medietas in manu nuncii et alia medietas in manu ipsius domine remansit. Ad hanc ergo vehementer fractionem, illa subito ad se rediit; et se iuxta altare, ubi se posuerat, inveniens, cereum fractum in manu sua reperit. De quo valde admirans, immensas gracias beate virgini reddidit, que eam sine missa illa die remanere non permisit, sed tali oficio interesse fecit. Illa autem cereum diligenter reposuit, et pro maximis reliquiis reservavit. Sed et omnes,   —202→   qui tangunt de eo, a quacumque detineantur infirmitate, protinus liberantur, ad laudem et gloriam altissimi ihesu christi, cui est honor et gloria per secula infinita, amen.




64

La ciudad de Chartres, sitiada por los normandos. Líbrala milagrosamente el vestido de la Virgen.- Liber Mariae, tract. XV, min. 1, fol. 111 r., v.


Maria, maten almiflua regis ihesu altissimi, cum celi ab angelis et tota curia celesti a tumulo levaretur, et ad consolationem fidelium vestimenta ipsius aliqua, sicut pie asseritur, in tumulo remansissent, de quadam parte ipsarum vestium tale miraculum dicitur contigisse.

Cum enim dux normannorum urbem carnotensium obsedisset, episcopus illius urbis tunicam beato marie, que ibidem servabatur, more vexilli aste imposuit, et subsequente populo securus ad hostem exivit. Statimque omnis hostilis exercitus hamencia et cecitate percussus est, stabatque totus conde tremulus et animo stupefactus. Quod illi de civitate cernentes divino iuditio superaddunt et atrociter hostes cedunt. Sed beate marie plurimum displicuisse probatur ex eo quod protinus tunica illa disparuit, et visum continuo hostis recepit.




65

El colono, robador de lo ajeno, defendido y librado por la Virgen ante el tribunal divino.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 1, min. 5, fol. 122 r., v.


Marie virginis, matris alme regis ihesu altissimi, quintum miraculum est de secculari, qui ob devotionem quam habebat ad hoc verbum ave maria, de inferni faucibus est ereptus.

Erat quidam vir seccularis, rurali opere deditus et aliis mundanis studiis occupatus. Qui, dum multis pravis actibus esset intentus et dum terram suam exararet, quantum poterat terre   —203→   vicinis suis subtrahebat, et motas suas transgrediens, iugeribus suis aliorum terram furtim sociabat. Hit tamen sanctam dei genitricem sepius in mente habebat, et plerumque eam, ut supra de aliis retulimus, sicuti sciebat, devoto salutabat. Iste ergo cum esset defunctus, convenerunt demones animara eius se rapere confidentes. Affuerunt et angeli, qui cum proferrent ab eo pauca bona, ceperunt demones e contra proferre multa mala. Cumque ob hoc exultantes putarent se vicisse, intulit unus ex angelis quod cum devotione solitus esset salutare sanctam mariam. Hoc audientes spiritus inmundi, confestim relicta predicta hominis anima, recesserunt, probante hoc almifluo rege christo per almifluam matrem suam, reginam celorum et medicinam omnium confidentium miserorum. Cui est honor et gloria per infinita secula seculorum. Amen.




66

El Prior del monasterio de San Salvador de Pavía, librado del Purgatorio porque no rezaba sentado las horas de la Virgen.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 1, mir. 6, fol. 122 v., 123, r.


Marie virginis, matris alme regis ihesu altissimi, VIm miraculum est de monacho, qui ad horas non sedens per illa[m] solam devotionem salvatus est.

Apud civitatem, que papia dicitur, in monasterio sancti salvatoris, fuit monachus qui erat prior ipsius monasterii constitutus. Hic levis in eloquio erat et pravis moribus multisque actibus non sibi proficuis intentus; sed tamen, quamvis ita videre[tur] irreligiosus sanctam mariam matrem domini non parum diligens, singulis horis laudes sibi et ipsius filio decantabat. Et dum eas cantaret, semper stabat net ullatenus sedere volebat.

Expleto denique vite sue tempore, defunctus est tumulatus. Post anni circulum apparuit cuidam sacriste monasterii, qui vocabatur ubertus. Is autem, ut mos est sacriste, ante matutinas surrexerat quadam nocte et lampadum lumina refovebat. Stans autem ante altare, ecce prefatus frater defunctus cepit eum clamare aperta voce: Frater uberte, frater uberte. At ille, hec   —204→   audiens, valde territus est: et ignorans quid hoc sibi vellet, ad mansiones privatas que erant in infirmorum domo, quoniam viciniores erant monasterio, accessit. Ibi quoque prefatus frater defunctus cepit clamare: Frater uberte. Ille vero, non ausus ei respondere, ad stratum suum cum tremore reddiit; et cum obdormisset, adstitit frater sepe nominatus et dixit: Cur, dum te vocarem, respondere michi noluisti? Quem ille recognoscens, requisivit eum, dicens: Quomodo te habes, frater? Respondit ille: Usque nunc male fui exilium passus in quadam regione, cuius princeps vocabatur smirna; ubi dum degerem94 multis tribulationibus oppressus, accidit ut transiret per illuln locum veneranda regina et omni laude dignissima, maria, magni regis nostri mater potentissima, cui dum viverem solitus eram singulis horis ferre nuncia. Que, videns me, agnovit; et inde educens me, secum adduxit et in bonum locum me posuit.

Hec audiens ille frater, ceteris fratribus retulit qualiter defunctus frater penas evaserat, et vitam obtinuerat meritis almiflue matris christi, que refugium est omnium miserorum. Ipse vero frater hubertus post huiusmodi visionem et revelationem ex hoc mundo eductus est diebus paucissimis evolutis.




67

El alma del monje borgoñón, azotada y librada.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. I, mir. 9, fol. 124 v.-125 v.


Marie virginis, matris alme regis ihesu altissimi, IXm miraculum de liberatis a faucibus mortis est de quodam monacho, qui morte subita defunctus dixit se fuisse adeptum misericordiam per matrem misericordie.

Monachus quidam in burgundia fuit egritudine detentus, qui dulcissimum dei filium intime diligebat et almifluam matrem eius non minus, sed pariter, diligebat; atque suis laudibus et   —205→   multum deditus ad hec idem sepe alios incitabat. Hoc peregit omni tempore quo vixit in corpore.

Nocte vero quadam, lacrimis fessis ac vigiliis, obdormivit paululum super stratum proprium; sed statim evigilans, nondum bene dormiens, mox marie psallere cepit devotissime matutinas proprias, atque preces reliquas quas solitus fuerat et ei devoverat. Dum hec itaque ageret, exclamavit fortiter, dehinc magis anxius cepit voces edere, quibus fratres territi et nimis attoniti, unusquisque ilico suo surgit lectulo, atque illuc properat qua voces audierat. Et dum illuc pariter currerent velociter, ecce tres de monachis, qui erant cum aliis, sursum voces plurimas audierunt in aëra, sed quid vellent dicere nequiverunt dignoscere; quia ad hoc forsitan tam digni non fuerant ut scirent celestia que fiunt in aëre. Tamen currunt cicius ad egrum cum fratribus; sed iam vocem eius clauserat gravior infirmitas. Ad quem cum pervenerant, mortuum repererunt. Adhuc, cum firmiter nescivissent si viveret, et ut scirent cicius, accedebant propias auscultantes tacite et nimis sollicite si tam cito spiritus recessisset; sed in vanum fit, quia iam discesserat morte quidem subita vigor vite. Quod ubi comparuit, eius planctus peragunt; atque voces lugubres promunt, satis dulciter persolventes anime que debebant.

Post hec corpus abluunt et, ut decet, induunt; inde petunt ecclesiam ut cetera compleant que sunt neccesaria monacho morienti. At ubi cum corpore vigilant assidue, effundentes lacrimas et magna suspiria, pergunt in capitulum, satis quidem territi, percussi, cum lacrimis, ubi simul capiunt de illo consilium si posset cum fratribus qui sic erat mortuus sepeliri. Sed his verbis et aliis discordantes, monachi tandem tale statuunt inter se consilium ut deum humillime exorarent, quatinus ostenderet quid de illo fieret.

Tunc in norte proxima mortuus apparuit fratribus dissidentibus, monens ne solliciti essent, ne conterriti, de hoc quod obierat morte subitanea, sed gauderent pocius; nam iam erat positus cum sanctis in gloria per marie merita gloriosa, cui consueverat semper et devoverat reddere quamplurimas laudes atque gracias diebus et noctibus ut valebat. Et tunc, quando spiritum ex[h]alavit   —206→   ultimum, illius inceperat matutinas proprias, per quas esset amodo salvas sine dubio. Nam, et ut illius animara demones deducebant ad suplicia, cum magna leticia verberantes fortiter et nimis crudeliter, et ipsa his vocibus clamabat flebilibus: Heu, heu, misera, et plus quam miserrima! Nonne tibi melius esset et utilius si non fores condita quam sic esses tradita? Ve tibi! Quid facies, aut ubi confugies, si data supliciis maioribus fueris? Quid hiis cruciatibus posset esse peius? Et quid tibi proficit quod christus est mortuus innocens pro omnibus, si sic penis fueris relicta perpetuis? Vel quid modo proficit quod marie virgini impendebas proprium devote servicium, et nisi hoc quod conspicis, quod gravius pat[i]eris maiora supplicia?

Et ecce, dum flebiliter sepius hec diceret, adest dei genitrix maria cum angelis, velud sol irradians et cuncta illuminans; et coniurat fortiter statim illos demones, qui hunc suum proprium flagellabant monachum, ut illum dimitterent net iam ultra tangerent.

Ad hoc tristes demones dixerunt ferociter almiflue matri christi quod illi non parcerent nec eum dimitterent, sed tenerent firmiter et cederent acriter, quod illis maximam fecerat iniuriam quum illos spreverat, necnon dereliquerat quos dudum per plurima vicia sequebatur.

Quibus almiflua mater christi taliter indignando respondit: O digni penis perpetuis! Cur audetis talia proferre mendacia coram me, quam minime poteritis fallere? An nescitis, miseri,quod illum genui qui vult pro me facere semper libentissime ea quidem omnia que sunt michi placita et accepta? An nesciebatis quod hic monachus meus erat; et iam inceperat reddere michi laudes, cum spiritum ex[h]alavit? Reddite igitur monachum michi obsequiosum; quia, licet repentina morte discesserit, tamen ad serviendum michi eius animus promptus erat. Ad hec verba demones, confusi, territi et devicti, monachum liberum dimiserunt in manibus almiflue matris christi, sicut fratribus dormientibus extitit revelatum. Que almiflua mater christi non solum ipsum a mortis vinculo liberavit, sed eciam et dignum fore monachum cimiterio revelavit. In quo et ipsum cum hymnis et laudibus decenter sepelierunt; ad laudem almiflue matris christi,   —207→   que cum almifluo nato suo vivit et regnat celorum domina et regina per secula infinita.

Monachus vero mortuus quod sibi contigerat aliis monachis revelavit, et ipsi abbati suo, ut ex hoc servirent devocius alme matri.




68

El boyero, que sanó del fuego de san Antón, y habiendo recobrado las piernas y piés que había perdido, luchó con un diablo hembra.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 6; fol. 138 r.-141 r.


Miraculum sextum quarti tractatus est de quodam, cui pedem et crus restituit virgo maria.

In gra[n]aopolitano95 territorio vir quidam et vidua, que sibi nupserat, privignum habuit. Qui dum bubulci haberet officium, dies beate marie magdalena advenerat, quam idem iuvenis cum audisset ab opere forensi inhibitam96, domino suo agriculturam imperanti reverenciam vetite sollempnitatis obiecit. [Vocabatur autem idem petrus.] Sed cum doininus acquiescere noluisset, ille bubulcus boves aratro subiungens cum ipsius operis ac animalium execratione prosequitur iussionem. Cum ergo iugibus cepta maledictis illapidat, inutile sibi exauditur ad votum. Nam boves ad utensilia mortis subitaneo tonitru ac fulmine assumuntur97; et ipse, qui id fieri exagerat imprecando, supplicio atrociori punitur, quod flam[m]a vorax eius pedem extemplo subripuit. Quo exusto et consumpto usque ad ossa, tibiam quoque pervadens, cruris pariter suprema corripuit. Carnes namque vorans, ille tabifficus sacer ignis communiter nominatus, casu cotidiano, usque ad genu hac illacque dispersit. Ad hec cruris pulpa deficiens usque ad geminantium inguinum98 contigua, nudo osse iam malo pendulo, pari sentencie succumbebat.

  —208→  

Cum igitur pro misera sua habitudine eciam pudori suis cepisset esse parentibus, totum subsidio divino se contulit; et ad quamdam ecclesiam, beate marie magdalene nomini dedicatam, efferri se peciit, ut cuius temerata festivitas occasio punitionis extiterat, si sibi placet, remedii causa rursus existat. Sue spei, fortunatior quam sperabatur a plurimis, eventus accessit. Nam sacer ille, qui partes iam corporis superiores attigerat, ignis merito illius extinguitur que ad pedes ihesu concupiscenciarum ignem extinguere meruit lacrimis.

Interea unius experiencia pietatis, iam iamque maiora presumens, cum ab extremis partibus prorsus [esset] inutilis99, comperit quandam ecclesiam dei genitricis celebribus ubique dici miraculis insignem, [que] habebat et ipoliti martiris memoriam. Ad quam cum se devehi impetrasset, ingreditur navem. Quam dum molitur ascendere, os quod protendebatur aridum, quo nescio infortunio pu[p]pi illiditur, et a sua compage resolvitur. Quod ille sumptum cum ad basilicam applicuisset, intra parietis eclesie foramen abscondit.

Cepit igitur ibi crebris obsecrationibus mundi interpellare reginam, ut quod aliis impendebat valentioribus sibi prorsus impotenti non negaret. Contiguum fuerat natale dominicum100; et miles quispiam, sepe eum intuens basilicam reptando subire, elemosine causa in domum propriam declinare suasit. Cum ergo aliquandiu descendisset die quadam ad rivulum proxime defluentem, sese contraxerat, et cruorem, qui veteris vulneris stillabat ex venula, [h]austis manu laticibus eluebat. Quod procax aliqua mulier attendens, intulit: Frustra niteris, petre, quia nunquam coxam aut tibiam habiturus es deinceps. Hanc petrus vocem egerrimo concepit affectu.

Ea et tempestats, prefati uxor militis, partu edito, decumbebat; miles vero ut familiarius illa rem gereret, in alteram domum secesserat. Pedissece vero noctu, nescio quid acture, a camera in domum exteriorem devenerant, et petrum subaudiunt crebris planctibus ingementem. Quorum gemitum causa hec fuerat. Virgo et   —209→   mater super omnia benedicta cum beato martire ypolito in visione stratui eius astiterat; que martiri, ut iacenti videbatur, imperabat. Restitue, inquit, eum antiguo vigori. Martir vero imperanti humiliter obsecundans, crus tibiam pedemque, quamquam sparsa, divinitus ad instar future resurrectionis in puncto compacta recolligens, corpori eius, ac si surculum arbori, cepit subiungere. In qua insertione101, tantis torquebatur anguoribus, ut vicissim non sine clamoribus substridendo et crebris [r]ictibus membrorumque motibus quid pateretur indicando, predictas ancillulas que per domum vagabantur acciret. Irruunt igitur, et illato ad iacentis cubile foco102, dum [h]ac illacque respiciunt, duos pedes petrum et duo habere crura reperiunt. Tantus illico ex hoc intuitu mulieres stupor exanimat, ut se non eas que venerant sed mutatas in alteras estimarent103. Contrectabant, et vera membra que tetigerant senciebant; at104 contra, unde id tam insolitum sibi provenerat extimebant105. Tandem dificillime excitatus, quis sibi restituisset amissa, a feminis prerogatur. Dixerat, inquid, michi funesta mulier quod nunquam coxam tibiam aut pedem essem habiturus. Cumque apperuisset oculos, benedictam cum martire virginem adhuc lectulo estimabat astantes. Quibus invisibiliter absentatis, rem reffert.

Interea ad dominum curritur domus, eique insuspicabilis ille narratur eventus. Cunctans diu, et nenias que ferebantur existimabat. Ab asserentibus tandem victus, suis tum106 se edibus infert; videt, et vix pre stupore ad fidem se cohibet. Intra idem oppidum fratrem miles habebat unicum; cui frater [super] ipsa fortuna statim direxit nuncium. Quem ille ex pridianis epulis107 appellavit ebrium; at vero postridie108, vicinis illuc irruentibus, frater eius factum videre sustinens, credit.

  —210→  

Additur ergo illi miraculo mirum quiddam, quod novum illud dei oppificium et infantili teneritudine impari prorsus robore et minus congrua inveni magestate. Coxa distabat a veteri, in qua ex cruris alterius asperitate atque grossicie composicio valde diversa videbatur haberi. Et hoc erat quod eorum, qui eum ante non noverant, valde adnitebatur fidei. Non tamen poterat cruri vetusto ad corporis sustinencia[m] ullatenus exequari; attamen quocumque migrabat, quoqumque videbatur in loco, totum divine conmilitabat laudi, quod in eius carne tam mirabiliter constiterat celebrari.

Anno itaque integro ex[inde] magnificencia miraculi in homine claudicavit. Quo obducto, super omnes creaturas post filium et per filium benedicta cum suo ypolito, sub eadem qua prius venerat et nocte et figura, revertitur. Cuius novum plasma cum, iubente piissima matre, [martyr] beatissimus contrectare cepisset quicquid illi annotine109 creationi defuerat, et excepta teneritudine cutis et specie novitatis, veterano femori simillime conformatur. Experrectus igitur, et visionis veritate[m] ex pristini habitus melioratione presenciens, dum superni spectaculi iteratione gestu suo cunctis enunciat, et fidem facti roborat apud deum et dei opera nil existere imperfectionis aclamat.

Propterea, cum ubique [rei adeo] inusitate ferretur oppinio, ad leodegarium110 vivariensem episcopum pervenit relatio. Id ipsum plane in gratianopolitano111 territorio, unde homo erat oriundus, fieri ceperat, sed in diocesi vivariensi finis obvenerat. Episcopus ergo, insolito rumore percitus, cum die quadam, plurima procerum frequencia, causas acturi coram eo venissent, affuit et ille, in cuius domo res et acta fuerat, cum fratre proprio. Ad112 quos sic ait episcopus: Cum vos inter omnes diocesis mee viros veraces, [at]que conversacionis legitime noverim, obtestor vos coram hac probabilium personarum presencia uti quod113   —211→   apud vos gestum predicatur referatis in omnium qui presto sunt audiencia. Qui assurgentes uti revelata sunt retexuerunt omnia; a quibus eciam post perorationem, ob astancium scrupulum dimovendum, certitudinem sacramenti exigit. Quo prebito, dilatis ilico quas dicturi erant causis, pariter episcopus et proceres castrum adeunt; et honinem in ecclesia, turba circumsistente, repperiunt. Agreditur petrum episcopus et primum de infortunio scitatur. Causas audit cum effectibus; demum, fortune recentis eventus inquirens, auribus relationem, ac rem obtutibus haurit. Perscrutatur denuo utrum aliquibus conicere valeat argumentis si eadem sibi essent insita membra que prius, an altera. Respondit ille se nescire. Non, ait, possum me [h]ac illacque pro cruris ipsius novitate respiciendo torquere. Vos pocius scrutamini, et si in ipso cicatricem reppereritis, ipsum quod quondam habuerim fore noveritis. Subtilius querunt; nec mora, vulneris signa conspiciunt, nec diffitentur mirabilem deum.

Igitur, recedente episcopo, cum ille pro tanta sibi impensa gracia, quam deo redderet vicem cogitaret, ad hoc tandem animum appulit quatinus a forensi, quod omnibus ubique erat factus, theatro, deo victurus soli sub reclusions secederet. Itaque divine speculationi sic vacans, cum de omnipotentis beneficio humane visitationis premia nulla iam quereret, invenit diabolus contra eius iumunitatem quid machinarum ingereret. Sciebat plane maximum incentivum ad affectandam dei genitricem et ad sperandas magis ac magis eius misericordias id miraculis omnibus accidisse. Unde nitebatur ex aliqua morum eius corruptione114 divinitus in ipso perpetrata fedare. Quem ergo insolentissima deus pietate sanaverat, insolenciori dyabolus infestatione pertemptat.

Intempesta enim cuiuspiam noctis hora, dum cubitum sese deponeret inoppinate effigies sibi mulieris apparet. Que cetera corporis, maxime puerperii, ignominiam impudenter obtendens, ad fedos usus premis[s]is lenociniis molliebatur allicere. Porro blandiciis minus agens hominem terrore mactabat; cum neutro posset,   —212→   iniectis eciam manibus pellicere vi volebat; et quo ille vivacius; flagitio resistebat, tanto pestis hi[n]c et indo rabidior incumbebat. Ab illa ergo nocte, omnibus se ei noctibus femina ipsa prebebat, et quibus poterat versuciis turpi licencie intendebat; in tamque fatigabat ut mane ad se venientibus visitandi gracia vix respondere valeret, vix quod perpeciebatur edicere.

Cum igitur multis quod ab eo ferebatur miraculum veniret in scrupulum, accidit superveniret castro illi quem prelibavimus vivariensem episcopum. Eademque nocte quidam equites cum cereis115 suis pro reverencia maxime basilice, cui ille appendicem habebat celulam, in ipsius vestibulo vigilabant. Et ecce in edicula interiori ubi commanebat, solita de qua audiera[n]t turba perstrepuit116; ad fenestram itaque se prorumpunt, intro prospiciunt, et petri conflictum atque mulieris attendunt. Quorum ille roboratior presencia, iamiam lassabundus, exclamat pro deo stollam sibi ab ecclesia sacerdotalem ocius exhiberi. Qua raptim sibi iniecta, collo diabolice illius pelicis inplicuit; et in tantum perniciei illius iugulum torsit, ut eam prosterneret ac penitus suffocaret. Hoc in crastinum milites episcopo referunt. Adest episcopus; victoriam stupet, quam per petrum exercuit deus; clientes proprios dirigit. Qui, tecto retecto, et fune demisso guleque innexo, extrahunt anum ingentissimam ab oppido, et adducunt sevis ignibus cremandam.

Postquam autem [eam] petrus effocavit in cellula, tantus fetor ipsum et astantes obsedit, ut nemini ambiguum foret cadaver turpissime cuiuspiam extitisse quod diabolus induisset; cui oppinioni hoc non minimum prestitit argumentum quod in fenestrellula latrinarum panni scissi ac putridi sunt reperti. Et quis hos alios esse putaverit, nisi hos quos circa se impurissimum illud in obvolutione sua cadaver habuerat? Etenim per fenestram illam irruere consueverat.

Denique additur a quibusdam quod, triumphato hoc modo diabolo, consilio pontificum gra[cia]nopolitani ac vivariensis,   —213→   abdicata reclusione quasi periculosiori statu, monastico contubernio quasi contigua solacii gracia [petrus] sese contulerat.

Gil de Zamora suprimió, como era de temer, la cláusula final de todo el relato que tomó de Guiberto de Nogent117:

«Quod minus ideo ratum constat, quia Vivariensis episcopus qui haec ipsa, quae magna ex parte viderat, domino nostro regi excellentisimo Ludovico118, praesente venerabili Guillelmo Catalaunensis episcopo119, retulisse dignoscitur, nil tale dixerit. Et hoc, quan nuperrime a Vivariensi auditum, Laudunensi episcopo domino Bartholomaeo120 et mihi cum ante paucos dies Catalaunensis ipso narraverit; cum Petri monachatum ei, sicut ab aliis audieranm, objecissem, Vivariensem nil super hoc dixisse perhibuit.»






69

El mudo picoteado por dos palomas en Santa María de Soissons.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 9; fol. 142 v., 143 r.


Miraculum IXm quanti tractatus est de quibusdam mutis.

Quidam mutus ad eandem memoriam beato virginis advenerat. Qui dum nocte sopitus in ecclesia iacet, visione turbatus sompno excutitur; et occurrens ad altare, lingua inplenissime cepit fari et gracias agere beate virgini, et ordinem suo liberationis edicere. Dicebat enim quod dum graviter premeretur, due columbe ceperunt, ut sibi videbatur, aures ipsius scalpendo subvellere; ad quem terroris impulsum excitatus est. Dona, que dormiens et inscius acceperat gaudens et evigilans testabatur, ad laudem et gloriam almiflue matris christi, que cum dulcissimo nato suo vivit et regnat celorum regina per secula infinita.

Cuenta el milagro Hugo Farsito, Mir. X.



  —214→  
70

El ojo caído y restituído á una mujer en Santa María de Soissons.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 12; fol. 144 r., v.


Miraculum duodecimum quinti tractatus est de oculo cuiusdam mulieris eruto et sanato.

Femina quedam oculum dolebat, et celedoniam seu quasdam herbas adhibuit ne doleret. Et non solum nil profecit, sed et herbarum violencia oculum in tumorem versum de sede orbiculari et toto capite eiecit. Folliculo membrane insuto, tamquam vesicula quedam dependebat ei in faciem et in ora, unde et omnem videndi spem amiserat. Ab humana igitur ope iam omnino destituta, collectis spei et fidei viribus ad divinum se contulit auxilium, et una cum suis necesariis ecclesiam prefate dei genitricis marie addiit, et cum ceteris opem eius flagitantibus ibidem manicabat. Quadam igitur nocte, in qua et hec femina visum recepit, puer quidam septennis, contractus pedibus, ibidem a matre sua observabatur. Erat et frequens populus ibi vigilans; alii ob devotionem, alii ut suis egrotantibus deservirent. Mater itaque predicti pueri, dum et vigiliis et merore affecta obdormisset, subito puer asurgit rectus et sanus, et ad altare cepit procedere. Tunc vero vociferatio populi circumstantis attollitur, tunc beate virginis nomen miles replicat, ita ut clamore hominum et clangore tympanorum fragiles adhuc parietes ecclesie a fundamentis concuti viderentur. Ihesu bone! nunquid non presons eras huic spectaculo, quale tu ipse plurimum diligis, cum ardens fides et fervor diligencium te certatim rapiebat te et sacrificium contriti spiritus libamine lacrimarum dulcium condiebat? Has igitur voces leticie emitti ad deum non leta audierat femina, que amissum oculum dolebat. Unde et in hec verba prorupit: O gloriosa et pia domina! nunc alii letantur, et eclesia tua laudibus plena resultat; michi vero misere negatum est participem tanti esse gaudii. Dum hec et atia, que dictabat eius mesticia, prosequitur, subito elapsum dependentem in facie oculum totum se arbitrata perdidisse conclamat   —215→   ad circumstantes. Pro deo, inquid, huc cicius lumen convertite, quia modo hic in pulverem michi decurrit oculus. Visum enim sibi fuerat quemdam sibi astitisse, et digitum suum ingerendo folliculum, qui erat in modun vesicule, crepuisse. Illato itaque lumine, membranam diruptam inveniunt, et rivulum saniei et putredinis concepte per ora et faciem in terram defluxisse, et late aspergi, nec pulverem maduisse. Oculum vero eius clarum et lucidum orbiculo suo integerrime insedisse. Tum vero inclamant ei, et adhuc non credenti ingeminant et ingerunt ei per deum et beatam virginem sanitatem, occulum, eam recepisse. Quo illa comperto et effectu probato, leticia perfunditur et iteratis laudibus ecclesia impletur.

De Hugo Farsito (Mir. XIII) sacóse la narración.




71

El sordomudo de la comarca de Arrás, curado por Santa María de Soissons.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 13; fol. 144 v., 145 r.


Miraculum XIIIm quarti tractatus est [de] surdo et muto atrebateo.

Quidam surdus et mutus de atrebatensi pago, intelligens quosdam ex illis regionibus orationis gracia suessionem ad suffragia beate et gloriose dei genitricis marie venire, et ipse admixtus eorum collegio ex cotidiano comitatu iam omnibus notus erat. Veniens ergo intravit cum ingredientibus in templum. Et brevi demoratus ibidem significavit quibusdam et sociis qui circum illum aderant se auditum recepisse, fandi facultate adhuc usque negata. Facta oblatione ex constituto regredi ceperunt; et ipse mutus cum eis. Intererant illi comitatu[i] clerici atrabatenses, qui et una venerant; sed, dum suessione essent, ad alia videnda et audienda intenti, de iniciato per auditum in multo miraculo necdum quicquam prescierant.

Iain vero in itinere positi, narrantibus sociis et illo significante de auditu percepto, tunc admirantes et gaudentes culpant semetipsos quod taciti de hoc miraculo nullas gratiarum laudes deo   —216→   egissent. Concito igitur, quia equis insidebant, revertuntur, reducentes secum illum in quo auditus celebratum erat miraculum, et narrant que facta fuerant et exhibent hominem acute audientem, sed nondum loquentem; et gracias agunt deo et beate marie cuius meritis hec beneficia prestabantur. Tunc vero bonus deus et dulcis et mater misericordie non sustinuerunt ultra sterilem remanere fidem et devotionem eorum quos non piguit ab itinere cepto retardare ut, non ingrati, oficio pietatis deservirent. Dum ergo morantur et dum et matrem pietatis respectant, homine stante in medio, statim solutum est vinculum lingue eius et loquebatur recte. Hoc viso, scilicet, illi, fidei sue fructu iam fruentes, convalentes certatim laudes ad celum tollere, et concrepantibus siguis almiflui ihesu121 almam matrem hynnis mentalibus et vocalibus collaudare.

La narración salió de Hugo Farsito (Mir. XIV).




72

La paloma y el niño mudo de Beauvais-. Liber Mariae, tract. IX, mir. 3, fol. 32 r., v.; tract. XVI, cap. 4, mir. 14, fol. 145 r., v.


Miraculum XIII quanti tractatus est de quodam puero et muliere demoniaca122.

Quidam puer, natione coloniensis in pago Belvacensi nutriebatur, quem mater sua paupercula de partibus Reny secum adduxerat tunc infantem. Hic autem duodennis effectus minime loquebatur. Ratione cuius, hiis qui eum nutriebant divine contuitu pietatis visum fuit ut eum Suessionem ducerent ad memoriam alme matris. Et ita factum est. Nocte igitur illa, que est purificationis beate virginis, quamvis sopore gravissimo puerulus mergeretur, tamen interesse vigiliis cogebatur. Jam ergo decurso ex parte matatinarum efficio, dum illud responsorium inchoatur Videte miraculum matris domini, puer ille subito per sompnum   —217→   perturbatur. Visum enim fuit sibi columbam circa capud eius circumvolitare, ac deinde labia eius et linguam quasi irascendo et comminando vellicare. Hac vero visione a facie ire columbe permotus, suptilissima et accutissima voce, que magis videbatur spiritus esse quam hominis, cepit puerulus mirabiliter exclamare almifluam matrem christi. Ad quam vocem, recepte loquele beneficium sibi datum, statim illi qui propinqui aderant patroni eius, primi exclamant; exclamat et omnis populus; exclamant et languencium multitudo, simile sufragium sibi deposcencium. Fragor ecclesie, voxque turbarum et ardor diligencium te, deus, prorumpit ipsum celum. Ducitur ad altare cum gaudio exultantis ecclesie. Domine ihesu, quis tunc a lacrimis temperavit? Quorum pectora, vel saxea, et non scindebantur, cum videbant te iterum inter homines ambulantem? Hec sunt sacrificia contricti spiritus et confracti, que exposcit a nobis deus. Hec sunt festa sollemphia qualia mandasti populo tuo exhiberi; hii dies celebres, in quibus veri adoratores adorant patrem in spiritu et veritate.

Gaudet ergo omnis ecclesia pariterque vota exhibet pro hiis qui sanandi erant. Triumphant patroni pueri.

La relación procede de Hugo Farsito, Mir. XV.




73

El mudo y paralítico en Soissons.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. I, mir. 17; fol. 147 r.


Miraculum XVIIm quarti tractatus est de paralitico sanato.

Quidam paraliticus in porticu ecclesie plurimo tempore iacuit dissolutis viribus tocius corporis, et loquendi facultatem amiserat. Huic omni tempore male erat; sed magis hyemis rigore, duplicato frigore egritudinis et temporis torquebatur. Etenim rigescentibus membris ob violenciam morbi, punctiones velud lancearum ossa et medullas perforare sibi videbantur. Tunc vero miserabiles voces ad celum iactabat; et horrificos rugitus, quia loqui non poterat, ingeminabat. Ad huius dolores plerique, permoti   —218→   pietate, subsistebant; sed mox, perterriti ob horrorem inhumane visionis, pertransibant; vota et preces alme matri almiflui filii inpendentes ut eidem misericorditer subveniret. Quorum devocionem et misericordem angustiam ad ultimum respiciens, gracia divina perfecte sanavit egrotum; ut, fugato omni dolore, et vires corporis et plenam loquendi acciperet facultatem, ad laudem almiflue matris christi.

Refiere el caso Hugo Farsito, Mir. XX.




74

Ciega curada por Santa María de Soissons.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 18; fol. 147 r., v.


Miraculum XVIIIm quarti tractatus est de illuminata.

Quedam mulier materfamilias, capta oculis, cecitate percussa est. Et hec ad suffragia beate virginis adducta est; et per aliquot dies ibi sedit, prestolans pariter et postulans opem divinam. Factum est autem in una dierum; et ecce sacerdos, cum crucibus et frequencia parrochianorum stipatus, cum laudibus ingrediebatur domum virginis matris dei. Et expletis supplicationibus et votis, maior huius ville, id est, autrechie123, recognovit ibi cognatam suam, predictam mulierem, altare amplexantem; et causam eius presencie percontatus, infortunium quod ei contigerat accepit. Presente itaque matildi, abbatissa: Merito, inquid, mea cognata, percussa es cecitate; quia, quum sis ancilla domine nostre, eius dominium. abrogasti, suamque te esse de familia eius abnegasti. Confitere ergo veritatem, si aliquam opem vis obtinere a matre veritatis. At illa, verbo diligentis se et flagello divine percussionis admonita credidit consilio; et super dominio quod negabat, cognita et professa veritate, statim occuli eius et facies perfusa est   —219→   claritate. Facta igitur fidelitate, nullo egens duce gaudens remeavit ad propria, laudans almifluam matrem christi.

Hugo Farsito, Mir. XXI escribió el suceso.




75

La hidrópica.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 19; fol 147 v., 148 r.


Miraculum XIXm quarti tractatus [est] de muliere [uterum] inflatum habente.

Apud castrum, quod nigella124 dicitur, mulier quedam uteri et membrorum tensa125 nimia inflatione anxie laborabat. Huic dum vir eius acceleraret opem ferre per medicos, hoc ut longum prestolari posse illa se negavit; et urgente violencia morbi, equum sibi festine preparari depoposcit, plena fide iam presumens de salute si mereretur limina contingere alme matris.

Profecta itaque est ad urbem suessionicam una cum viro suo. Ducta igitur usque ad altare beate virginis, manus graves pre timore superponens, anulum e digito, quem nulla vis extorquere poterat, elici fide fervens eflagitavit, dicens: Dulcis domina, educite hunc anulum ex digito meo; et vester erit. Quod mox ita factum est.

A quinta ergo feria, que est ante pascha sustinuit tumorem uteri, quo pene rumpebatur, usque dum transito eiusdem festi die, et nocte subsecuta dormiens perfecte sanata est. Excussa igitur et nullam omnino gravedinem senciens prorupit festina. At vir eius, excitatus a sompno et turbatus: Quo, inquit, misera proruis iam moritura? -Non, inquit, ita est; quia iam per graciam dei et pietatem beate virginis omnino liberata sum, et nichil doloris et preterite infirmitatis pacior.

Cuius ergo prius egritudo erat notissima, in brevi sanitas facta est celebris, et percrepuit apud omnes quod inpresenciarum operatus   —220→   sit dominus. Super hoc date sunt laudes deo et beate virgini matri christi.

Refiere la primera parte del milagro Guiberto, abad de Nogent (De vita sua, l. III, cap. XII; ap. Migne, CLVI, col. 939). La mujer era de Angers, y se había casado casi niña. El anillo nupcial, que desde entonces no se quitó, forzosamente debía angustiar el dedo, y no soltarlo sin romperse. Toda la narración, que hace Gil de Zamora, está calcada sobre la de Hugo Farsito (Mir. XXII).




76

El epiléptico.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 4, mir. 20; fol. 148 r.


Miraculum XX quarti tractatus est de quodam paciente morbum caducum.

Quidam iuvenis, iam provecte etatis, caduco morbo usque adeo vexabatur ut pene per singulos dies decem vicibus misera membra terre collisa cum horrore spectancium affligerentur. Una ergo dierum subiit in matrem eius quemdam ex vicinis suis, paucos ante dies reversum ex memoria beate dei genitricis marie, de pane qui soccum, sive sotularem, tetigerat, secum detulisse; quem et infirmis petentibus sepe erogabat, et conval[es]cebant. Accelerans igitur ad domum illius hominis fletu instabat petens ut aliquid de pane illo, adeo sanctificato, mereretur accipere ad opus filii, ad remedium doloris sui que mater erat, ad revocandam vitam morientis illius qui tam anxie laborabat. At ille, dum inportunitatem deprecantis matris a se abiceret, opponens vix aliquid modicum sibi reservare, maiorem vero portionem eiusdem salutiferi panis in super egrotantibus expendisse; tandem victus dolore et instancia insanientis, de illo modico modicum quid accipiens largitus est misere matri. Illa vero tanto munere beatam se estimans, et vitam filii in exiguo fragmento accepisse se putans, alacritate fidei126 et spei iam melior facta pervolabat ad filium, portans secum   —221→   panen vite et salutis. Quem acceptum iuvenis ille ex quo deglutivit, subito perfecte a tanta egritudine convaluit ut nullum deinceps senserit vestigium passionis.

Hugo Farsito, Mir. XXIV, sitúa la escena del milagro en las inmediaciones de Bapaume (Batpalmas) plaza fuerte al norte de Soissons al sur de Arras.




77

Clérigo recreado en la hora de la muerte.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 5, mir. 3; fol. 149 v., 150 r.


Miraculum tercium quinti tractatus est de alio clerico, qui ad honorem virginis dicebat: Gaude, dei genitrix etc.

Quidam clericus in quodam loco conmorabatur, qui et ipse deo et eius alme matri satis erat devotus. Qui inter cetera bonorum operum studia, quibus eidem sancte virgini placere curabat, hanc antiphonam in eius laudem mente devota sepe decantabat: Gaude, dei genitrix virgo oraria; gaude quia gaudium ab angelo suscepisti. Gaude, que genuisti eterni laminis claritatem. Gaude mater; gaude dei genitrix, sancta virgo. Tu sola innupta mater. Te laudat omnis factura genitricem lucis. Sis pro nobis perpetua interventrix. In hac namque antiphona sancte dei genitrici a christi ecclesia quinquies gaudium predicatur; quia gladius enormis doloris eius animara pertransiit, quando unigenitus eius filius dominus noster ihesus christus, in cruce pro salute humani generis positus, quinque [plagarum] vulnera in proprio corpori sustinuit, ut per easdem tocius mundi dilueret crimina quinque sensibus humanis commissa.

Igitur pretaxatus127 clericus cum, langore correptus, ad extrema pervenisset, cepit anxiari et pavore nimio perturbari. Cui apparens sancta virgo maria dixit ei: Cur tanto timore trepidas, qui tociens michi gaudium annunciasti? Ne timeas; quoniam nil mali paciens, sed gaudii, quod michi precinebas sepe, amodo mecum particeps eris. Audiens ille putavit se sanitati restitutum. Et   —222→   dum cum leticia se erigere vellet, anima eius a corpore exiens peciit paralisi gaudia; ubi, sicut ei promisit sancta dei genitrix letatur per eterna secula seculorum cum regina celorum, portu omnium peccatorum.

Refiere el caso con alguna mayor sencillez San Pedro Damiano128, diciendo que se lo contó Rainaldo, obispo de Como en Lombardía129. El clérigo, según esta fuente, era un monje (monachus quidam), que todos los días al pasar delante de la imagen le rezaba la antífona de los cinco gozos; y cierto día oyó una voz á él dirigida desde el mismo altar, que le dijo: « Gaudium mihi annuntiasti, gaudium tibi eveniet».




78

El mendigo limosnero.- Liber Mariae, trac. XVI, cap. 5, mir. 4; fol. 150 r.


Miraculum quartum quinti tractatus est de quodam paupere; qui ob amorem virginis de hiis que acquirebat aliis pauperibus erogabat.

Vir quidam pauper degebat in quadam villa. Qui cum egeret stipe cotidiana, per plura loca pergebat; et tam ex largitione bonorum virorum quam ex labore manuum suarum victum cotidianum acquirebat. Ita vero sanctam dei genitricem mariam, prout poterat et sciebat, ex toto corde suo honorabat, ut de elemosinis que ei dabantur pro eius amore aliis pauperibus sepissime largiretur. Hic igitur, cum moreretur, cepit deprecari sanctam dei genitricem ut eius misereri dignaretur, et precibus suis ei felicitatem paradisi largiretur. Tunc ipsa mater misericordie, ei assistens, ait: Veni, dilecto, et ut petisti perfruaris requie paradisi. Hanc ergo votem audierunt plures qui in domo illa erant, quod et mox effectus ostendit. Denique statim anim a eius egressa ex corpore perducta est ab angelis ad gaudia paradisi, sicut eidem promiserat almiflui filii alma mater.



  —223→  
79

Los dos hermanos Pedro y Esteban, prebendados del Vaticano.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 5, mir. 6; fol. 150 v., 151 r.


Miraculum VIm quinti tractatus est de quodam, cui precepit virgo ut diceret: Beati inmaculati.

Erant duo fratres in urbe roma. Quorum unus vocabatur petrus, prudens et strenuus ecclesie sancti petri archidiaconus, sed avarus; alter vero stephanus dicebatur. Qui, iudex in eadem urbe constitutus, sepe munera accipiendo iudicium pervertebat, et aliis non dando, aliis sua auferendo multos iniuste iudicabat; nam et tres domos ecclesie sancti laurencii et sancte agnetis et unum [h]ortum iniuste abstulit.

Accidit autem ut frater petrus moreretur, et in penas purgatorias pro suis culpis duceretur. Post paucos quoque dies defunctus est stephanus, et ad iudicium dei adductus. Quem sanctus laurencius cernens cui tres domos subtraxerat, quasi cum indignatione approximans ei, tercio brachium eius strinxit arcius et non minimo dolore cruciavit. Sancta quoque agnes, pro [h]orto sibi subtracto, cum sanctis virginibus faciem suam ab eo avertit. Et tunc dominus celi, qui est iudex iustus, dans iudicium super eum dixit: Quoniam multociens aliena subiraxit, et munera accipiendo et prave iudicans veritatem vendidit, dignum est ut in loco iude traditoris debeat poni. Quid plura? Sine mora impletur iuditium divinum.

At vero stephanus, dum adhuc viveret valde diligebat sanctum proiectum episcopum et martirem; et singulis annis clericos pascendo et multas eleemosinas dando pauperibus, honeste eius agebat sollempnitatem. Dixerunt ergo sancto proiecto: Cur non succurris stephano, qui tam devotus extitit in tuo servicio? Accede ergo confidentes ad misericordem et benignum deum ut sua potenti pietate sibi propicietur. Tunc sanctus proiectus primo accedens ad sanctum laurentium et ad sanctam agnetem, in quos ille delinquerat, precabatur ut ei veniam darent. Illi vero pro   —224→   amore culpam dimiserunt cicius. Denique e[x]oravit dominum pro eo, et cooperante almiflua christi matre mox obtinuit ut anima eies rediret ad corpus quatinus que tulerat redderet, et de peccatis suis penitenciam ageret, diebus vivens XXX.ª

Interea, dum duceretur idem stephanus ad locum iude traditoris, ut iudicaverat dominus, audivit a longe quasi voces plangencium animarum in penis positarum, inter quas agnovit petrum fratrem suum; ad quem propinquans, dixit ei: Quomodo, frater, in hunc carcerem es adductus, quem virum iustum putabamus? At ille. Quia aliquantulum, inquid, fui avarus, idcirco huc sum adductus. Ad hec stephanus: Speras, inquit, ultra consequi salutem? Cui ille: Spero, inquit, quoniam etsi avarus fui, tamen multa bona opera circa sanctam ecclesiam facere studui. Quod si pontifex summus missam pro me cum cardinalibus suis cantaret, largiente deo veniam consequerer et solverer ab his quas pacior penis.

Post hec, dum stephanus, domino iudice, in loco ubi indas torquebatur fuisset inmersus, venit iusso altissimi dei ut anima eius rediret130 ad corpus. Reducto ergo, cum venisset ad sanctam dei genitricem mariam, iussit ei ipsa virgo piissima ut singulis diebus vite sue diceret psalmum Beati inmaculati.

Quo facto, supradictus stephanus que sibi contigerant apostolico narravit et his qui erant cum eo, et que audierat a fratre suo petro. Ostendit eis eciam brachium siccum, quod constrinxerat sanctus laurencius. Quod mirum in modem ita lividum erat, ac si vivens in corpore hec passus fuisset. Addidit eciam hoc: In hoc scietis quod vera sunt que refero vobis, dum videbitis me migrare ab [h]ac vita triginta diebus peractis.

His verbis fidem faciens audientibus, quod abstulerat reddidit; et exinde peracta penitencia de reatibus, tricesima die spiritum reddidit almifluo filio alme matris.



  —225→  
80

La Virgen dicta á un monje el rezo de sus Completas.- Liber Mariae, tract. XVI, cap. 5, mir. 13; fol. 154 r., v.


Miraculum XIIIm quinti tractatus est de quodam monacho, completorium virginis non dicente.

Quidam vir religiosos erat, qui sanctam [dei] genitricem valde diligebat ac eius servicium preter conpletorium diligenter cotidie decantabat. Quadam vero nocte per visionem ipsa mater misericordie apparens ei, quid ageret suus capellanus inquisivit. Ille autem, non parum tremens ac stupens, satis humiliter respondit dicens: Quis est de quo dicit domina? At illa inquit: Te ipsum esse scito, quem michi deservire non abnego. Sed aliquantulum michi negligens videris, qui conpletorium meum non vis cantare. Quibus auditis, ille nimio percussus terrore, se culpabilem clamat; ac deinde suppliciter veniam petens, respondit dicens: O karissima domina! tuis preceptis libentissime volo obedire. Et quod dicis me neglexisse, devotissime cupio adimplere, si tantummodo pro tua dulcissima pietate me velis docere quo ordine hanc scilicet tuam voluntatem possim complere.

Ad hoc illa, inprimis, inquid, ut mos est Converte nos, deus salutaris noster debes incipere. -Postea antiphona: Completi sunt dies marie. -Psalmos: Cum invocarem. In te, domine, speravi. Qui habitat. Ecce nunc benedicite dominum. -Capitulum: Ecce virgo concipiet. -Responsorium: Sancta dei genetrix, virgo semper, maria. -Hymnus: Virgo singularis. Vitam presta puram. Sit laus deo. -Verbeta: Ave Maria. -Antiphona: Completa sunt omnia. -Psalmos: Nunc dimittis. -Collatio: Deus, qui [de] beate marie virginis utero.

Tales son las leyendas Marianas, que contiene el Liber Mariae, dedicado por Gil de Zamora á su amigo el rey D. Alfonso X. La mayor parte de ellas, y otras muchas, realzan asimismo el inédito Santoral (Vitas sanctorum), que en el año 1276 acabó Fray Rodrigo de Cerrato, lumbrera insigne de la Orden Dominicana.

FIDEL FITA.





Anterior Indice Siguiente