Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.
Indice


Abajo

La Inquisición española y el derecho internacional en 1487

Bula inédita de Inocencio VIII

Fidel Fita Colomé (S. I.)

Inocencio VIII Papa







––––––––   367   ––––––––

Llorente suscitó la cuestión y llevó el agua á su molino; mas ocultó la fuente1; por cuya razón el P. Gams le tacha de torpe y mal intencionado2. Amador de los Ríos ha demostrado, cómo sabían los Reyes Católicos hacer por fuerza de armas respetar su poder en el caso propuesto3; pero al citar la bula, cuyo texto seguramente no vió, suelta calificaciones4 peregrinas. La bula de Inocencio VIII no introdujo un derecho nuevo, ó inusitado,

––––––––   368   ––––––––

en la legislación civil y canónica; y está probado que surtió positivo efecto en Navarra y en Francia5. Felizmente no se ha perdido. El texto original, que fué despachado en Roma á 3 de Abril de 1487 y aceptado en Córdoba á 31 de Mayo, se conserva en el Archivo Histórico Nacional, tomo I de las bulas y breves apostólicos originales, procedentes del archivo del Consejo de la Suprema Inquisición, núm. 35. Dice así:

Innocentius episcopus, servus servorum dei, ad futuram rei memoriam.

Pessimum genus Receptatorum, sine quibus malefactores diu latere et suorum excessuum condignam punitionem evitare non possunt, Civilia iura severissime punire curarunt; et sanctorum Patrum ac predecessorum nostrorum Romanorum Pontificum decreta et Constitutiones receptatores Hereticorum pari qua Hereticos voluerunt conditione tractari. Cum itaque, sicut non sine displicentia accepimus, nonnulli orthodoxe fidei Apostate et diversarum heresum Septatores6 de Regnis et dominiis Carissimi in christo filii nostri Ferdinandi Regis et Carissime in christo filie nostre Helisabeth Regine Castelle et Legionis Illustrium aufugientes, ut ordinariorum Locorum et Inquisitorum heretice pravitatis in eisdem Regnis et dominiis deputatorum iuditium et correctionem evitent et in suis perseverent erroribus ac alios fideles eorum execranda perfidia inficere et in illorum cordibus eorum errores et falsa dogmata seminare valeant, in aliorum Catholicorum Regum et aliorum temporalium Dominorum Regnis et dominiis, presertim eorundem Ferdinandi Regis et Helisabeth Regine Regnis et dominiis vicinis, receptentur defensentur et confoveantur non sine apostolice auctoritatis contemptu, fidei prefate detrimento non levi ac pernicioso exemplo et scandalo plurimorum, et presertim Ferdinandi Regis et Helisabeth Regine prefatorum, qui eius fidei fortissimi Athlete et indefessi propugnatores pro illius exaltatione et dilatatione contra Sarracenos eorum Regni Granate7 acerrime pugnare et ut, conculcatis

––––––––   369   ––––––––

Apostatis et Hereticis quibuslibet in eorum Regnis et dominiis, fides ipsa prosperetur ubilibet opem et operam efficaces impartiri uno et eodemque tempore grandi cura et diligencia procurarunt et procurant, recepturi exinde premia felicitatis eterne: Nos, utriusque Juris prudentia et auctoritate muniti, huiusmodi temerariis ausibus obviare volentes ut debemus, motu proprio non ad alicuius nobis super hoc oblate petitionis instantiam sed de nostra mera deliberatione et ex certa nostra scientia, in fidei favorem omnes et singulos Catholicos Reges Principes Duces Marchiones Comites Barones et alios temporale dominium ubilibet obtinentes ecclesiasticos et seculares, necnon Civitatum Terrarum et Locorum quorumlibet Comunitates et Universitates ac singulas Personas earumdem, auctoritate dei omnipotentis cuius vices, quanquam inmeriti, in terris gerimus, presentium tenore requirimus et monemus quatinus quoscunque orthodoxe fidei Apostatas et cuiuscunque criminis reos, qui de Castelle et Legionis Aragonum Sicilie Valentie Maioricarum et Minoricarum Regnis ac Principatu Catalonie ac Locis quibuslibet temporali dominio prefatorum Ferdinandi Regis et Helisabeth Regine eorundem Regnorum oriundi, Inquisitorum heretice pravitatis Juditium aufugientes ut in sua possint nequitia et cordis obstinatione perseverare, in Locis eorum temporalis dominii permanent et quos in futurum permanere contigerit pro tempore, publice vel occulte, cum per generalem Inquisitorem heretice pravitatis in eisdem Ferdinandi Regis et Helisabeth Regine predictorum Regnis Principatu et dominiis per sedem apostolicam deputatum, aut alium vel alios illius vices gerentes fuerint desuper requisiti, etiam nulla facta eis fide de illorum excessibus aut contra eos per ipsos requirentes institutis sive habitis processibus, infra Triginta dies requisitiones huiusmodi inmediate sequentes, quorum Primos decem pro Primo, et Secundos Decem pro Secundo, ac reliquos ultimos decem dies pro ultimo et peremptorio Termino ac canonica monitione eis et cuilibet eorum assignamus, personaliter capi faciant et in posse requirentium eorundem, seu per eos ad illos recipiendum deputatorum, ad Loca de quibus aufugerunt reducendos consignari, et pro illorum reductione huiusmodi tute et secure per Loca temporalis dominii eorundem sic monitorum oportuna

––––––––   370   ––––––––

et eis possibilia reducentibus eos prestent auxilia consilia et favores, sub excommunicationis late sententie et hiis quas Jura in receptatores et fautores hereticorum statuunt penis per eos qui non paruerint (Regibus et Principibus quoad dictam sententie excommunicationis penam duntaxat exceptis) eo ipso incurrendis, quibus Inquisitori et illius vices gerentibus prefatis ad requisitiones huiusmodi quotiens eis videbitur per eorum nuntios, sive litteras, etiam si ad eos quos requirere oporteret tutus non pateret accessus, per edictum publicum in Locis circunvicinis affigendum de quibus sit verisimilis coniectura quod requisitiones ipse possint ad ipsorum sic requirendorum notitiam verisimiliter pervenire, procedendi et sub penis huiusmodi requisitos non parentes excommunicatos publice nunciandi et ab omnibus evitari mandandi ac legitimis super hiis habendis servatis processibus excommunicationis sententiam huiusmodi iteratis vicibus aggravandi, et si illam animo, quod absit, per Sex Menses, dictos Triginta dies inmediate sequentes sustinuerint indurato, eos ut receptatores et fautores hereticorum puniendi facultatem concedimus per presentes; Non obstantibus felicis recordationis Bonifacii pape VIII predecessoris nostri, quibus cavetur nequis extra suam Civitatem et diocesim nisi in certis exceptis Casibus et in illis ultra unam dietam a fine sue diocesis ad Judicium evocetur, Seu ne Judices a sede apostolica deputati extra Civitatem et diocesim in quibus deputati fuerint contra quoscunque procedere, Aut alii vel aliis vices suas committere presumant, et de duabus dietis in Concilio generali ac aliis apostolicis Constitutionibus contrariis quibuscunque, Seu si eisdem sic monitis et requisitis vel quibusvis aliis communiter vel divisim a sede apostolica indultum existat quod interdici suspendi vel excommunicari non possint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum huiusmodi mentionem.

Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre voluntatis requisitionis monitionis assignationis et concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Siquis autem hoc attemptare presumpserit indignationem omnipotentis dei ac beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum.

Dat. Rome apud Sanctum petrum Anno Incarnationis dominice

––––––––   371   ––––––––

Millesimo quadringentesimo octuagesimo septimo, Tertio Nonas Aprilis, Pontificatus nostri Anno Tertio.


Al pie: Hie. Balbanus.- Á mano izquierda: Gratis de man.to S. d. N. pp.8. Jo Rale. En el centro: P. de Castello.- Pro Jo. de Castello, L. de Theramo. Pro Jo. Langer, N. Dulcis.- En el pliegue inferior: B. de planeriis. Jo. Balenessa.- Sollicitavit B. de planeriis. Exposuit ducatus septem. Jo. Balenessa.

Al dorso: R.ta apud me Hie. Balbanum.

En la plica exterior: Fue intimada y aceptada en Córd[ova], XXXI mai, anno LXXXVII post MCCCC, por m[i] el bachiller de la torre secretario.

Cuelga la bula de plomo.

Una vez por todas, conviene decirlo. Cuando cita Llorente una escritura ó documento, sin avisar de donde lo sacó, no hay que achacárselo á fraude, falsía ó engaño, por lo tocante á la existencia y autenticidad del texto, sino á sobra de candor, ó á mengua de bien entendida crítica. El fundamento de la discusión y resolución de todo problema histórico ha de ser la letra genuina, no el comentario arbitrario del documento. El P. Gams, que echa en cara á Llorente la ocultación textual de la bula del 3 de Abril de 1487, se niega en la misma página á reconocer la autenticidad de los breves, fechados en 27 de Noviembre del propio año y en 17 de Mayo del año siguiente9. Estos breves, que he publicado10 con sucintas anotaciones, son así como la bula auténticos y originales. Si la historia crítica de la Inquisición española, escrita por Llorente, es una antítesis de su título, cúlpese el temerario juicio del glosador y comentador; pero en ningún caso la torpeza inmoral de un atentado tan grave contra la fe pública, como aquel de que se hicieron reos ante la posteridad los forjadores de falsos cronicones, ó zurcidores á sabiendas de pías fraudes.





Indice