Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.


ArribaAbajoIntroducción para la tragedia española intitulada Raquel. En su primera representación en la Corte, año 1778


   Madrid ilustre, cuyo noble seno
a España, al orbe siempre ha producido
admiración y envidia en tantos héroes,
cuantos numera generosos hijos.
    Gloria, que califican los insignes  5
fastos que han conservado y transmitido
blasones y virtudes de Gudieles,
Vargas, Lujanes, Dámasos e Isidros.
    Hermosas damas, de este firmamento
luz y esplendor, de cuyos dulces brillos  10
aprenden lucimiento las eternas,
claras antorchas de los astros fijos.
    Órdenes todas del feliz estado,
que fuera enorme agravio distinguiros
cuando os iguala la suprema dicha,  15
de ser de tan gran Rey vasallos dignos.
    De Carlos, del cristiano Atlante, ilustre
dechado de monarcas, cuyos píos
paternales afectos serán pasmo
al prolijo proceso de los siglos.  20
    Hoy, a escuchar los trágicos acentos
de española Melpómene os convido;
no disfrazada en peregrinos modos,
pues desdeña extranjeros atavíos;
    vestida sí ropajes castellanos,  25
severa sencillez y austero estilo,
altas ideas, nobles pensamientos,
que inspira el clima donde habéis nacido.
    Escuchad de Raquel la desventura
copiada mal en los afectos míos,  30
si bien llenos de obsequio y rendimiento
y de un constante empeño de serviros.
    Prestad oído grato a sus quebrantos.
¿Mas qué teme? ¿qué duda el conseguirlo
siendo hermosa, y vosotros españoles,  35
infeliz, y vosotros compasivos?






ArribaAbajoPoesía latina




ArribaAbajoIn obitum Mariæ Barbaræ de Portugal Augustæ Hispaniarum Reginæ. Tagus


ArribaAbajo   Ver ubi perpetuum terris, intersita densis
Arboribus, latoque ostendens ordine sylvas,
Ora ferax colitur, vasto quâ margine dives
Alluit unda Tagi. Viridanti cespite germen
Emittit placido surgentes aëre flores.  5
Non sentis, tribulusque gravis, non carduus horrens
Cultâ excrescit humo; nocuum nec semen amarum
Producit lolium. Plantarum ignobile vulgus
Sponte recusat ager, generosis gratior herbis.
Non nebulæ terris, non turbida nubila clarum  10
Eripiunt Solem; vacuo sed ab æthere Phoebi
Lumina pura micant. Undis hinc inde coactis
Mille viis haurit bibulus torrentia campus.
Hinc crebri exultant fontes, queis lympha latebris
Adsiliens, liquidas jaculatur in aëra nubes.  15
Lætus floret ager: sulcis discreta virescit
Picta manus florum: peregrinis consita signis
Planities, nitidisque viget distincta tropoeis.
Fanum prisca Jovi posuit gens: inde sacellu
Nomen forte plagæ fecit, quæ dicta vetustis  20
Ara Jovis. Clarum delubri nomine quondam
Hesperii coluere viri Numenque, locumque.
Vana superstitio, templumque evanuit ævo.
Sed fortunatis deërat tunc denique sylvis
Adservatus honos. Tenuit quas Jupiter ædes,  25
Hispano cessere Jovi. Mandante Philippo,
Regales crevere arces, crevere superbae
In coelum turres. Lauta spectabile forma
Surgit opus, pulcrisque novus tunc additus arvis
Est decor. Indigenis hinc priscis adsita ramis  30
Et nemora, et flores. Frutices, et dona Lyaei
Excepit tellus, largo quæ foenere reddat
Delicias domino, vel frugibus ornet opimis.
Has Vertumnus amat sedes, has aurea conjux
Deperit; his veteres demum jam posthabet aras  35
Flora, vel Hesperidum cultus pertæsa priores.
    Vere novo, terris propior cum Cynthius ardor,
Illecebris, Pomona, tuis et ruris amore,
Has Phyllis pellecta plagas ex more colebat,
Phyllis in occiduis famâ celeberrima sylvis,  40
Hesperiæ cognatus honos, Damonis et almi
Unus amor, Lusæque itidem laus maxima gentis.
Nympharum coetus, Sylvanorurnque choroeas
Læta gerit tellus. Querulos non turtur ab ulmo
Profert moesta sonos. Reboat sed vocibus omne  45
Harmonicis hinc inde nemus. Tagus ipse loquaces
Fert undas, dominæque alto de margine plaudit.
Faunorum conserta manus, Satyrique salaces
Carmina discerpunt rudibus male congrua chordis.
Naïades, Dryadesque, cohors pulcherrima, ruris,  50
Undarumque Deæ, dulces modulamine versus
Insolito alternant. Baccho de more labantem
Pandus asellus agist Silenum. Tum ille canoris
Accedit turmis, modulos comitatus agrestes.
Arboribus volucrem Zephyrum dulcedine cantus  55
Mulcet avis, profugamque vocat, seu forte tenellam
Amisit sobolem; vel si connubia tentet
Jam nova. Pastorum sylvestria numina Musæ
Phyllida carminibus tollunt, plausuque sonoro
In coelum, laudesque suas, nomenque frequentant.  60
    Ingenitâ adspicias pecudes feritate relictâ
In medios saltare choros, numerosque canentum
Auriculis captare leves, patulosque per agros
Capripedes Panas, lascivaque numina Faunos
Inde sequi, et celeres bifido pede fingere saltus.  65
Prata peregrinis orbata coloribus, ipsa
Ornabat natura novis, pictoque virebat
Flore solum; roseos conceperat undique vultus
Æquo. Fertilitas nobis opulenta reducit
Primævam tempus, cum munera flava libenter  70
Terra dabat, fructusque uber natura ferebat.
Labitur hic nitidis splendescens lympha lapillis,
Arbustis, herbisque udum missura madorem.
Jucundus illic foetus decerpit avarus
Ruricola, et fruticum sapidos prædatur honores.  75
Omnia ridebant Nymphæ, nomenque beatum
Phyllidos alterno geminabant murmure sylvæ.
    Extemplo turbatur ager. Tunc nubibus atris
Caligans äer torpentes admovet umbras.
Ilice clamosos alternat noctua questus,  80
Et moestis ululare sonis exterrita cornix
Coepit, et exesis ævo considere truncis
Bubonum damnosa cohors. Orbata sodali
Triste gemit turtur carioso cortice ramis.
Ulmorum procera seges, fruticesque venustam  85
Amittunt formam. Præcelsa cacumina frondens
Alnus sternit humi, viridantia bracchia laxans,
Funereas myrtos, tristesque imitata cupressus.
Emoritur quodcumque hilari caput extulit arvo
Molle genus florum. Tum marcida prata decoram  90
Deponunt vestem, turpes induta colores.
Nubivagæ moriuntur aves, pecudesque per agros
Obcumbunt passim. Jam pallida mortis imago
Omne tenet, foedatque solum. Modulamina prisca
In raucos abiere sonos. Singultibus implet  95
Aura nemus, Dryadesque ipsas, et numina luci
Exterret, subitoque silent stupefacta tumultu.
Sylvani, Panesque leves, Faunique bicornes
Antra petunt properi, semiustaque gramina linquunt
Pastores extrema timent, causasque verentur  100
Arcanas. Loetis miseras unde adferat arvis,
Sors inimica vices, ipsis res abdita Nymphis.
Attonitæ monstris, cælata exordia luctus
Exquirunt Divæ frustra, causasque latentes
Mirantur, totoque errant per devia luco.  105
Tunc Tagus annosos emergens flumine vultus
Impete findit aquas, infaustum collibus omen.
Obscoenis foedata herbis, limoque palustri
Udis caesaries humeris impexa fluebat.
Squallida membra imber pluvio de vertice largus  110
Irrorat. Non serta comas, non candida cingunt
Tempora lascivo digesti ex ordine flores.
Ut summas undas tetigit, potuitque videri
Collibus, et coelo tremulas jactare querelas:
Tunc ægros demum gemitus, lacrymasque repressit:  115
Et polluta gravi componens ora dolore;
Talia verba senex longævo pectore promit.
Scilicet, oh Superi! rerum queis summa potestas
Tam dirum patrasse nefas, impune licebit,
Heu Fatis! Sylvis possint avertere nostris  120
Lætitiam, laudemque soli! Quis denique vestrûm
Permisit funusque simul fèlicibus infert
Finibus æternum? Vos, Nymphæ, tristia planctu
Alternate novo. Funestis.flebile carmen
Adspirate modis. Resonet singultibus æthra.  125
Hæc nobis arcana Deus patefecit, Olympum
Qui regit, et tanti causas, heu,fùneris, eheu
Conscivisse dedit, pariterque effere per orbem.
Cætera dicturo tumidos humectat ocellos
Fletus atrox, animusque simul cum voce refugit.  130
Ast diris posquam lacrymis, summoque pepercit
Angori, Faunosque iterum, Nymphasque silentes
Adfectare avide casus, atque omina, sensit:
Ferales hausit voces tunc pectore ab imo,
Funereum reserans frendenti murmure fatum.  135
Abstulit, oh facinus numquam non flebile nobis!
Difficilis Fortuna Deam. Rapuere beatis
Numen fata pium lucis. Fraudatur honore
Hesperium, Lusumque solum. Eheu! Phyllida campi,
Et pecus, et sylvæ lacrymis sectantur ademtam.  140
Phyllida, nascentem quam lætis vidimus undis,
Quamque sibi Damon Lusis accerserat oris
In sociam, patriæque decus, nobisque decorem.
Immitis Lachesis nobis hæc funera fecit,
Æternum Parcis probrum, terrisque gemendum  145
Exitium. Nostras habitabit denique terras
Tænariis umbris, cæcæque simillima nocti
Caligo, luctusque gravis, gemitusque, dolorque.
Incumbent itidem priscis exclusa sepulcris
Turbatis simulacra plagis, Maciesque caducos  150
Ostendens vulnus, et lurida passibus ægris
Membra gerens, solos novus irruet incola campos.
Armentoque timens depellet gramine pastor
Noto haedos, alacres tractus, et pabula quærens
Herbida, nec diris exinde obnoxia monstris,  155
Nos mala deteriora manent, capitique minatur
Immerito, Nymphæ, nullo sanabile vulnus
tempore, et æternum plagemusfata relicti.
Desunt verba seni, desunt præconia Nymphæ
Ampla relaturo sylvis, sævoque dolore  160
Exanimem rapido demersit vortice flumen.
Continuo Dryades subita formidine tactæ
Destituunt fatale nemus. Sylvestria planctus
Numina ferales portentis territa ducunt:
Extremamque sibi lugebunt prata ruinam.  165




ArribaAbajoIn obitum Ferdinandi VI Hispaniarum et Indiarum Regis. Nox


ArribaAbajo   Nox erat, & coelo chrystallina cornua Phoebe
Condiderat, dubiamque solo per nubila lucem
Sidera rara dabat. Atris offusa tenebris
Aura graves strepitus, rauco crepitante susurro,
Mittebat, trepidosque sonos; quo murmure moestos  5
Surgere corde metus et inania monstra per umbras,
Sæpe iubet, gemitus hominum, fremitusque ferarum
Invisis imitata modis. Caligine tetra
Arva silent, vigilesque canes; somnoque sepulta
Cuncta jacent. Immane Chaos convolvere rursus,  10
Credideris, mundi primo indiscrimine molem.
Tempus erat mediæ transactum noctis, et alte
Indormire dabat mortalibus humidus aër,
Coecaque terribilis cognata silentia noctis:
Cum male compositus lecto, curisque malignis  15
Exesus, somno tandem concedere cogor.
Morpheus extemplo totis me viribus ægrum
Occupat, ac blandis torpentia membra catenis
Alligat, infirmos hebetatque papavere sensus.
Tunc visus per inane rapi, cursuque volucri  20
Et celeres ventos, impulsaque nubila longe
Vincere. Sic vacuas mittor, jactorque per auras.
Non plumbum Balearis agit velocius ardens,
Quum quatit immensum fundæ clangoribus æthra:
Nec magis Hæmoniis convallibus acriter urget  25
Torva Diana feras, nitido spectabilis arcu:
Quam rapidos ventos nullo ducente secabam
Præcipiti, metuens, jamjam, dare membra ruinæ.
    Protinus at blando coepi descendere lapsu.
Utque fuit, tetigisse solum, data copia, diro  30
Expediorque metu: tacitus confinia lustro,
Et nemora agnosco visu; sed qualia quondam
Pallentes habitare umbras, Lemurumque catervas,
Audierim. Piceis tellus, densaque cupressu
Induitur. Nullo nascuntur palmite fructus.  35
Herbis nudus ager: molli pro gemine florum
Imminet urticis tellus, et sentibus horret.
Semicremis longo squallebat limite truncis
Campus, et assiduo resonabant vulture colles.
Nec scatebris undæ exiliunt, nec limpidus agros  40
Irrorat torrens. Glaucis sed terra lacunis
Scinditur, atque gravis contaminat aëra putor.
    Talia dum miror, querulo stridore repente
Concutitur tellus. Stupefactaque casibus atris
Mens jacet, immotumque manet formidine corpus.  45
Gurgite terrifico labor, subitoque tumultu,
Ut nulli pateant aditus, compagibus arctis
Complanatur ager. Plutonia regna, putares,
Invisenda mihi, tranandaque flumina Lethes.
Nec reditus spes ulla manet, rursusque fruendi  50
Lumine Apollineo; nec compellare dabatur
Auxilio quemquam, nigras quo forte latebras
Effugerem: aut, reditum si fors injusta negasset,
Consortis toleranda forent solamine damna
Rectius, ac mutuis posset constare periclis  55
Quisque animo, meliusque feros perferre labores.
    Jamque equidem monstris animus durare malignis
Haud poterat, tremulusque solum pes comprimit ægre:
Altera cum pavido mediis exorta tenebris
Formido, trepida remoratur imagine gressus.  60
Excepere sonos aures; tum murmura moesta
Congnovi, atque imis suspiria missa medullis.
Feminei planctus (quamvis nec sana fuisset
Mens) pectus tetigere meum: commotus et ultro
Advolo, secretas ardens contingere causas.  65
Nocte feror coeca, rapidis non passibus obstat
Caligo. Propero, tenuem qua rimula lucem
Exhibet, atque animo superans obstacla, propinquo.
Quaque aditum paries stricto spiramine præbet,
Ingredior, corpusque levi conamine trudo.  70
    Aula peregregiis aderat variata figuris,
Barbarica constructa manu, atque sedilia circum
Marmore ducta jacent, pulcris interlita signis.
Lychnus erat: tremulis sed lux male vivida flammis
Mittitur, et sacros, monet, observare recessus. Virgineos  75
vultus, lacrymantia Numina cerno
Insimul, et magno moerentia pectora quæstu.
    Adfuit in primis rutilo diademate pulcrum
Insignita caput, niveaque in veste decora,
Nomine quae æternum numen, causasque supernas  80
Diva refert, hominique abscondita sacra resignat
Æthereos rimata polos. Hæc vertice cunctas
Excelso vincit. Comes hæserat insuper illi
Ethice, et immoto Jurisprudentia vultu.
Ingeniosa Mathesis erat, laterique venusta  85
Hæret Rhetorice, dux et Dialectica mentis.
Cætera, quæ ingenuas omnes complectitur artes,
Alma cohors aderat pariter: planctusque ciebat,
Immodico madidos ostendens flumine vultus.
Antra, nemus, coelumque boat, qæstusque lacunar  90
Concutitur, resonatque gravi. Tunc denique tristes
Adgredior sermone Deas; primamque Poesim
Compello; moestos habitus, dirumque dolorem
Miratus. Causasque itidem jam cominus ipse
Sciscitor: horrificis se qua ratione cavernis  95
Abdiderint, lautasque urbes, hominesque relinquant.
    Adtigerant raucis divinæ Præsidis aures
Murmura nostra sonis, et vox impleverat aulam.
Tunc cunctas cessare jubet, querulosque remitti
Diva modos; propiusque mihi responsa parabat.  100
Atque adsurgentem nobis cum forte Poesim
Vidisset: responsa, rogat, mihi reddat, et ægram
Ingenti moerore levet, dubiumque recludat.
Utque fuit male comta comas, fraudata cothurno,
Rorantes tollens oculos, et voce minanti  105
Incipiens, nostras pulsavit talibus aures.
Quis te error, Peregrine, trahit? Quidve impulit, amens,
Ignotas intrasse domos? sacrosque recessus
Contemerasse pede? et profugas toto orbe sorores
Vexasse huc etiam? Fatum quo sæviat atrox,  110
Insuper est? Moestas confusas voce cavernas
Linque, age; concessosque, sine, increbrescere planctus.
Hesperiam fugimus, desertas quærere sedes:
Cogimur. Invisis nullus dein gentibus usus.
Nec lacrymis aderit, nec nostræ terminus unquam  115
Tristitiæ; æternum chaos nos obruet umbris.
Quis, quero, ingenuas, ingentia nomina quondam,
Excolet hinc artes? Extincti sorte parentis,
Præsidioque suo orbatas nos omnia lædent
Heu mala! Pellemur tectis, longumque feremus  120
Exilium, et nulla dabitur consistere terra,
Expulsis patria. Probris nos cedet iniquis
Crassities, spoliisque caput ferus induet hostis.
FERDINANDUS abest. Properi vis impia fati
Abstulit, et longa compostus nocte premetur.  125
Nox ædem truculenta premit nos. Jamque pudebit,
Orbe frui, nigro quem circumfundit amictu
Terror, et horribili deturpat imagine livor.
    Auditis stupui, rigidoque in corpore sanguis
Constitit, et clausum pressit suspiria guttur.  130
Non vultus pallor: non tristia signa loquentem
Continuere Deam: rursus tunc aëra dictis
Verberat, & planctus miscens sic pergit amaros.
    Extremum hoc, graviusque malum lugemus: ademto
FERNANDO, æternam nostræ fecere sorores  135
Jacturam: nullo cladis reparabitur ævo.
Hoc Tagus, hoc, sylvis refèrens, prædixerat olim,
Phyllidos interitum; pejoraque fata, canebat,
Mansura Hesperios. Tenuere auguria veram
Prisca fidem. Summo tellus concussa dolore  140
Hispana, & luctu totus maculabitur orbis.
Ardebat dudum bellis Europa superbis,
Diraque sanguineus produxerat agmina Mavors.
Hispani hinc, Gallique ruunt, Ligurumque cohortes
Bella movent, Siculique truces; Italumque cruentant  145
Cæde solum. Glomerat flavas inde Austria turmas,
Convocat et niveos in proelia dira Batavos,
Alpinosque feros, et sævos classe Britannos.
Pax aberat terris, timor undique, et undique cædes.
Sed simul ac sceptro coelum præfecit Ibero  150
FERNANDUM, Pax alma viget, reducesque Camoenæ,
Et rediere noi,is,felicia tempora palmis.
Relligio, pietas, dulcis concordia regnat:
Arva novo florent cultu: celeresque biremes,
Æquora tuta secant: auroque America nitenti  155
Depictas onerat puppes, pontumque fatigat.
Ingenio artifices fingunt miracula, mundum
Et Sophia adproperat partis ditare tropheis.
Aeriæ surgunt turres, fastuque superbo
Sidera contingunt moles: variataque pulcras  160
Commendat Pictura domos, urbesque decorat.
Lanaque, quæ tantum nullos non noverat usus,
Hispana tractata manu, jam vellera mutat
Auro. Nec Seres nobis sua stamina flavi
Extollenda ferant. Radians attexitur aurum  165
Vestibus, argentoque nitet profusa juventus.
Classibus aptantur portus: saxoque recissis
Culminibus,fàciles aditus panduntur eunti,
Ac variæ placidæque viæ. Saturnia nostræ
Labitur Hesperiæ nitidisima.frugibus ætas,  170
Ut gravior jactura foret. Sors omnia secum
Abstulit heu nobis! FERDINANDUM que potentem
Corripiens, caro viduat nos sæva parente!
    Longius adgressæ sermonem ferre, sorores
Adsurgunt, fletusque iterant; rursusque sonoris  175
Misceri nigrans coepit singultibus aula.
    Excitor hic visis: pavido cor pectore lente
Subsilit, atque tremor subito per membra cucurrit.
Lux aderat terris, clauso sed Phoebus Olympo
Ibat, et incertas suffuso lampade luces  180
Edebat. Præsaga mali triste ingemit aura.
Funereæ, quocumque aures converto, querelæ
Excruciant animum, trepidaque in mente resurgunt
Somnia. Fatidico, causas hausurus acerbas,
Expedior lecto. Tunc horrida somnia verum  185
Vaticinata malum, novi. Concesserat eheu!
FERNANDUS fatis! Certa perculsa ruina
Plebs gemit, & moestis surgit querimonia signis.
Fletibus adiungo lacrymas, numeroque dolentum
Misceor, atque alto confunditur æthere clamor.  190




ArribaCarolo III Hispaniarum Regi. Elysium


Arriba   Elysii campos, stellantia regna Tonantis
Perlustrata rnihi, & felicia tempora terris
Consilio Divum nostris concessa superno,
Lætantes rursus populos, Carolique vigentem
Adventu Hesperiam fausto, contexere notis  5
Versibus aggredior. Nostræ quæ sola fuisti
Tunc comes ipsa viæ; facilis nunc carminis esto
Uranie adiutrix. Vati maiora canenti
Magnificos concede modos; numeroque sonantes
Aure bibax avido versus exhauriet orbis.  10
    Valle cava, qua lene fluit fulgentibus undis
Rivulus, & liquidis nectit complexibus alnos,
Blanditias torrente sonans, locus eminet altis
Conspicuus salicum ramis. lbi numina sedes
Fertilitate soli medio veneranda salicto  15
Constituisse reor. Tellurem florifer ornat
Cespes, & umbrivagæ ludunt super arbore frondes.
Huc ego delatus, (sacri nam semita luci
Crebro trita mihi) funesto flumine terras
Spargebam, fato memorans cessisse cruento  20
Fernandum: nostros fines deinde ire relictum
Lætitiam: moestisque gravem consistere Regnis
Moerorem, lacrymas, quæstus, suspiria, planctus.
Tam fortuna levis rerum, fatique nefanda
Improbitas, tantumque dedit mors sæva malorum!  25
    Extemplo tenebris tunc obscurata malignis
Aura gemit, sonituque quatit procera tremendo
Culmina, confuso commiscens murmure silvam
Africus imbre minax. Nec iam serpentibus idem
Splendor inest undis roseus; nec consona pictis  30
Harmonia alitibus. Titania lumina coelo
Nubila cæca premunt subito, raucoque fragore
Intonuit: dextrurnque latus, lævurnque coruscis
Concrepuit flammis. Rursus Phäetonta, putares
Induxisse polo converso incendia plaustro.  35
Aut rursus tentasse Jovem summa arce Gigantes
Pellere, & impositos montes repulisse sepultos.
    Læserat attonito rapidis hic lumina flammis
Fulgur, & immani stupefacta mente tumultu
Iam fere corrueram. Subito sed nubibus actis  40
Vividior lux missa polo, signata reclusit
Nubila, & immenso Phoebum patefecit Olympo.
Murmure dulcisono reboat, nitidaque refulget
Luce nemus: trepido pelluntur corde timores.
    Ignibus astrorum, stellisque imitantibus ignes  45
Divinum redimita caput, cultuque decoro
Adstitit Uranie. Pavidum reverentia Divæ
Occupat, ac nullas patitur deducere voces.
Tunc pene exanimem dictis me Musa sonoris
Alloquitur, dulcique fugat sermone dolorem.  50
    Pone modum lacrymis; tristes, ait, excute curas,
Nullaque sollicitum lædant suspiria pectus.
Quem raptum defles, summo Fernandus Olympo
Assidet, & caros comitatur sorte Parentes,
Elysiosque colit saltus. Mortalibus ante  55
Non concessa tibi concedunt.fata. Beatas
Elysii sedes oculis lustrare caducis,
Fas erit, & coeli penetralia sacra subire.
    Talia jactarat; Divam cum protinus ipse
Agnosco, numenque itidem taciturnus adoro.  60
Haud mora, nube cava rapimur, celerique volatu
Aëra tranamus; gremio fovet illa pudico
Arreptum, tandemque optatis sistimus oris.
    Arva patent longe: Terris manus ipsa Tonantis
Secrevit, medioque dedit coalescere coelo.  65
Sedes grata Piis servata. Ibi præmia virtus
Sortitur, summoque umbræ cumulantur honore.
Quaque patent, alacres immenso limite campos
Dulcis amor, risusque tenent, zephyrusque canoris
Flatibus adspirat redolentia cinnama circum.  70
    Ut loca contigimus pulera me Diva prehendit
Ipsa manu, ducitque meos per florida gresus.
Cernimus ingentes animas; venerandaque passim
Occurrunt simulacra Virum, quos fama superstes
Nosse dedit, terrisque altos gessere triumphos.  75
    Hic Farnesiadas, Latium quos contulit ingens
Aspicio: primusque sedet, dorsumque leonis
Exornat spoliis, & clavæ robore dextram
Fortis Alexander. Lateri præclara Virorum
Bellatrix, quos Parma tulit, manus assidet armis  80
Inclyta, nominibusque olim distincta superbis.
    Illic Borbornidæ, Francorum gloria Regum,
Progenies dominata solo, florentia late
Arva tenent, longoque premunt subsellia coetu.
Hic, Ludovice, tuam, felix quam Gallia quondam  85
Mirata, extremis mundi bellum indidit oris,
Virtutem meritis latam super æthera nosco.
Attonitum visis demum penetrare, jubebat,
Interiora loci Uranie. Et, iam suspice, dixit,
Quoe promissa tibi. Longo tunc ordine nostræ  90
Heroas Patriæ, fulgentia lumina, Reges,
Hesperiæque Duces video. Soliumque coruscum
Occupat, & reliquos Heros internitet omnes.
Insignem titulis & majestate Philippum
Agnosco; timor inde fugit, gresuque soluto  95
Accurro, Heroisque, volo, venerarier umbras.
Complexusque pedes ulnis, terque oscula plantis
Affigens, largo madefeci stramina fletu:
Dulcis amor torsit lacrymas. lbi proximus hæret
Præpropero arreptus fato Ludovicus, & almi  100
Fernandi Manes. Natos sedet inter amantes
Augustus solita Genitor virtute refulgens.
    Vixque habitus novit nostros, causamque doloris,
Et simul infando luctantem funere sensit
Heros Hesperiam, prisco cum raptus amore  105
Solatur, dictisque graves depellere curas,
Me jubet, & tales deprompsit pectore voces.
Quæ beet Hesperios fines per sæcula longe
Prosperitas; maneant Carolo sub Rege paterno
Quæque vices sceptro, magni moderator Olympi  110
Cognovisse dedit. Tantos si noscere casus,
Cura trahit, mentem nostris advertito verbis.
    Inclyta Parthenopes soboles mihi cara Parenti
Sceptra regit Carolus. Regem Sicania tellus
Suspicit, atque opibus certat cumulare Pachinus.  115
Insignem bello, regnandique artibus auctum
Pertimet Europe, laudes & fama frequenti
Voce canit: trepidatque jugo male subditus Afer;
Sollicitatque timor secretis finibus Indos.
    Funere sed postquam Fernandi Hispania magno  120
Numine fraudatur, votis communibus illum
Ampla in Regna vocat vulgus. Iam litiora lentum.
Suspirant, Carolumque sonant; mare novimus altum
Impatiens fremuisse moræ, rapidosque querelas
Parthenopem mississe Notos. Neptunia Tethys  125
Officiosa simul sedat discrimina Ponti;
Et gremio blandita suo, ventisque secundis
Allicit, Etruscas tandem dare vela per undas.
    Ast demum patriæ commotus amore, relictis
Præficiet populis Natum, Regnique remittet  130
Fræna sui. Siculi puerum virtute paterna
Instructum excipient: & læta Neapolis almo
Indigena, magnoque diu gaudebit alumno.
Is reget imperio, patriasque imitabitur artes.
    Iam vero Hesperii collecta classe domabunt  135
Dorsa maris, spirante aura, per cærula curret
Puppis, & infestis spernet collidere saxis.
Littora continget, portusque subire superbæ
Parthenopes dabitur. Cornu tunc æquora Triton
Miscebit, Nautisque simul gratabitur hospes  140
Adventum Hispanis, madidis Portumnus ab amris.
    Tum Carolus, proris insignia clara Leones
Adspiciens, patriis ardet se tradere velis.
Auratas scandet puppes, pelagoque volantem
Parthenopæa suum lacrymis sectata  145
Juventus Amississe dolet Regem; pollutaque vultus
Fletibus, harmonico certat retinere boatu
Siren, arte vagus quondam quam lusit Ulisses.
Findentem vada prona Noto, sensisse minacem
Atque cavis, credas, dirum intonuisse Vesevum.  150
Motitat Ætna fremens culmen succussibus ardens,
Imminet & rapidis silvas comburere flammis.
Eructasse Jovem, dicas, reserata profundum
Tartara, & insidias Cereri contexere rursus.
    Scylla canum turbat pelagum latratibus atrox,  155
Vorticibusque maris convolvit stagna Carybdis.
Casibus indignans antro Vulcanus adusto
Desidet: ignescit nec diris ictibus incus
Immani repetita manu, nec sæva Cyclopum
Instrumenta domant ingenti pondere membra.  160
Interea classis ventis impulsa secundis
Glaucas verrit aquas; placidas dabit Eolus auras.
Ipsaque nautarum voce excita monstra marinos
Conscendent scopulos, nitidis plausura carinis.
Jam pater impatiens ponto iaculatur Iberus:  165
Jam vada lata sali rugosis secta lacertis
Vincit, & undantes spumis super exerit artus,
Sedatamque viam classi rogat ipse per altum.
    Turribus aëris apparet Barcino; iamque
Accelerat Regem procerum manus inclyta magnum  170
Excipere; & populus conferto examine littus
Implebit. Carolus pulcra cum conjuge tandem
Attinget terram. Ludis Gotholania miris
Suspirata diu præsentia numina Regum
Grata colet, priscos ardens superare triumphos.  175
    Caesaris Augusti tandem monumenta videbit
Romuleis fabricata viris. Ibi sanguine pestem
Infestam capient regalia pignora nati,
Et conjux adamata simul: Carolusque nefando
Angetur casu, & regnum vexabitur omne.  180
Sed Deus augurium vertens, valuisse.jubebit,
Atque fugasse luem venis; viresque jacentes
Concipere, atque viam demum recapessere coeptam.
    Denique clara suis recipit jam Mantua portis
Indigetem, læto numen clamore salutans.  185
Tunc Carolus conjuxque simul, felixque propago
Matris in amplexus ibunt, fratrisque benignos.
   Iam solio residens summo revocabit in oras
Tempora Saturni Hesperias: remeasse Camoenas,
Et reduces iterum tellus mirabitur artes.  190
Indicet leges populis, &.jura peritus
Ipse dabit. Coelo rursus descendet ab alto
Astrea, insigni dextram decorata bilanci.
Monstra coercebit scelerum teterrima, largis
Muneribus cumulans æquos: concordia parmis  195
Tolletur, meritasque dabit petulantia pænas.
    Cultus ager fructusque feret, sapidisque beabit
Ruricolas donis. Capient vix horrea messes.
Montibus incurvo numquam resoluta ligone
Accipiet, Cereremque duplo dein faenore reddet  200
Tellus, ac nitidis Bacchus montana racemis
Induet, & lætis ornabit pampinus umbris.
   Clusibus Oceanum validis Hispanus arabit
Nauta, feri ridens.furias aquilonis iniquas.
Accola tutus aget; nec dirus Iberica tanget  205
Littora navigiis, pestis truculentior Afer.
Hinc Constantini Hispanæ surgentia Ponto
Moenia conspicient puppes, pulcramque Zacynthon,
Et mare quas medium terras circumspicit omnes.
    Omnia plura Deus nobis reserare negavit  210
Ipse tibi. Lætos, peregrine, revise sodales,
Atque audita refer. Felix Hispania rursus
Sentiet, adventu Caroli primæva relabi
Tempora, perpetuis mansuraque sæcula donis.
    Dixerat: Uranie nebula rapit ergo, volucri  215
Per ventos comitata fuga. Tunc prata prementi
Explicat, & denso solvit velamine corpus.
Illa leves superat ventos, oculisque sequentern
Ludens, ætheriis tandem se condidit aulis.
Jamque lares repetens alacri commixta boatu  220
Agmina lætanturn cerno, Carolique per amplas
Turba vias dignas tollit super æthera laudes.